Rahbar Alimnazarov O

                                                                

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

Bajardi     

Bo’riyev M.

 

Rahbar    Alimnazarov O.

 

Var. 

Var 

O`zg. 

№ Hujjat   

Imzo  Sana

Дата 

 

 

 

 

 

Kurs loyihasi 

 

I – TOPSHIRIQ 

TEKIS  RICHAGLI  SHARNIRLI  MEXANIZMLARNING STRUKTURASI, 

KINEMATIKASI  VA  KINETOSTATIKASINI TEKSHIRISH 

Shaklda  ko‗rsatilgan  mexanizmning  quyidagi  geometrik  parametrlari berilgan: 

 

 

           

       

 

 

 

 

    

   

   

 

         

           

 

          

 

       

 

         

 

         

 

  

Demak    zveno    1    ning 

       

 

    da    turish    vaziyati    uchun    mexanizmni 

tekshiramiz. 

 

1.1. Mexanizmning sturukturasini tekshirish 

1.1.1. Mexanizmning kinematik sxemasini chizish 

Buning uchun mexanizmning uzunlik masshtabini tanlaymiz: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

     

    

            

ya‘ni  etakchi    haqiqiy  uzunligi     

 

              bo‗lgan  zveno  1  ni  sxemada  30 

mm li  kesmaga  almashtirib  chizamiz.  Barcha  qo‗zg‗almas  aylanma  kinematikaviy 

juftlarning markazlarini belgilaymiz. So‗ng yetakchi zveno 1 ning        

 

 ga burilgan  

vaziyatini  chizib,  unga  barcha  Assur  gruppalarini  birlashtirib chiqamiz: 

a) boshlang‗ich zveno 1 bilan qo‗zg‗almas stoyka 

 

 

 ni chizmada belgilaymiz; 

b)  stoyka  markazidan  gorizantal  o‗qqa  nisbatan  berilgan     

 

 burchak ostida 

to‗g‗ri  chiziq  o‗tkazamiz  va  bu  chiziqda   

 

 

̅̅̅̅̅          li  kesmani  belgilab,  etakchi 

zvenoning 

 

 

  nuqtasini  olamiz.  So‗ngra  2  –  3    va  4  –  5    zvenolardan  tuzilgan  Assur 

gruppalarini ulaymiz; 

---

 

Bajardi     

Bo’riyev M.

 

Rahbar    Alimnazarov O.

 

Var. 

Var 

O`zg. 

№ Hujjat   

Imzo  Sana

Дата 

 

 

 

 

 

Kurs loyihasi 

 

v)  u – u  vertikal  o‗q  chizig‗ida  3  chi  va  

 

 

 zvenolardan  tuzilgan  aylanma 

kinematikaviy  juftlarning  markazi 

 

 

  ni  belgilaymiz. 

 

 

  nuqta 

 

 

  nuqtadan  quyidagi 

masofada joylashgan va 

 ̅ harifi bilan belgilangan; 

 ̅  

       

 

 

 

 

 

           

    

        

Demak   

 

 

  nuqtani   

 

 

  nuqtadan 

 ̅            masofada    joylashtirib    sxemaga 

belgilaymiz; 

g) 

 

 

 nuqtani  A  nuqta  bilan  birlashtirib,  unda  zveno  3  chizig‗ini o‗tkazamiz. 

Bu chizig‗ni uzunligi quyidagicha topiladi 

 

 

 

̅̅̅̅̅̅  

 

 

 

 

 

 

          

    

         

 

  

  nuqtada    zveno    (tosh)    2    ni    zveno    1    bilan    birlashtirib,    unda    aylanma 

kinematikaviy  juftni  xosil    qilamiz.  Zveno  2  kulisa  3  bo‗ylab  siljiydi  va  u  bilan  birga 

aylanadi; 

d)   

 

 

  nuqtadan 

 

 

̅   masofada  s  –  s    gorizantal  tekislikda  5  zvenoni  harakat 

chizig‗ini belgilaymiz 

 

 

̅  

 

 

 

 

 

          

    

         

 

1.1.2 Mexanizmning qo‘zg‘aluvchanlik darajasini va tuzilish formulasini yozamiz 

 

Mexanizmning    qo‗zg‗aluvchanlik    darajasini    P.L.Chebeshev    formulasi  bilan 

hisoblaymiz: 

           

 

   

 

 

bu yerda; n 

  qo‗zg‗aluvchi  zvenolar soni;  

R

5 

  5  klass kinematikaviy juftlar soni; 

R

4 

  4 klass kinematikaviy juftlar soni. 

Bu mexanizmda hammasi bo‗lib 5 ta qo‗zg‗aluvchi zveno bor; 

zveno 1

 krivoship, zveno 2 tosh, zveno 3 kulisa, zveno 4 tosh, zveno 5 o‗q, 

ya‘ni  n=5  B klass    kinematikaviy    juftlar    soni    R

5

  ni    hisoblaymiz.    Berilgan 

mexanizmda   

 

 

,   

 

 

,  A,  B    nuqtalarida    4    ta    aylanma    va    2    zvenoni    3    zvenoga 

(kulisaga),    3    zvenoni    4    zvenoga,    5

 zvenoni             yo‗naltiruvchiga    nisbatan 

ilgarilanma harakatlaridir. 

           

 

   

 

                        

bo‗ladi.  Demak,  mexanizmdagi  barcha  zvenolarning  ma‘lum  xarakatini  olish 

uchun    bitta    etakchi    zveno    etarli.    Bu    mexanizmda    etakchi    zveno    sifatida   

 

 

  

krivoshipni qabul qilingan. 

Mexanizmni    Assur    gruppalariga    ajratamiz.    Gruppalarga    tarqatish  asosan,  

etakchi    zvenodan    eng    uzoqda    birlashgan    gruppalarni    ajratishdan  boshlanadi.  

Mexanizmdan    bitta    Assur    gruppasi    ajratilgandan    so‗ng    qolgan  qismining 

qo‗zg‗aluvchanlik darajasi W=1 bo‗lishi kerak. 

Mexanizmda    bitta    etakchi    zveno    qolguncha    gruppalarni    ajratamiz. 

Tekshirilayotgan    mexanizmda    4  –  5    va    2  –  3    Assur    gruppasi    mavjud.    Hamda 

qo‗zg‗aluvchanlik  darajasi  1  ga  teng  bo‗lgan  yetakchi  zveno  bor  (2  –  shakl). 

Mexanizmning tuzilish formulasi quyidagicha yoziladi: 

---

 

Bajardi     

Bo’riyev M.

 

Rahbar    Alimnazarov O.

 

Var. 

Var 

O`zg. 

№ Hujjat   

Imzo  Sana

Дата 

 

 

 

 

 

Kurs loyihasi