Радиотехник тизимлар назарияси асослари

A 
A
3 
3 
, . 3!i n u k l o n
n
= — = -----------
5
— = --------- - = ------------------ - ■
■
-r- « 1 0 
---------- ;—
V 
M l n R \ A
4
n R 0
4 ■
3 , 14 ■
1 0 " ' 9 sm 3 
s m '
•
Yadro zichligi hajm birligidagi nuklonlar sonining massasi 
mN
ga 
k o ‘paytmasiga teng:
18
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

1014_ £ _ = 
io
0 .
i o
6 —
38 nuklon 
,4
p -nm N =
10 ------ 5— 1,66 -10 
g
sm 
sm 
s m '
I lajm birligidagi nuklonlar sonini bilgan holda ular orasidagi masofa 
t|iiy idagicha hisoblanadi:
_ . 
\ 4
tt
 R 
s
_ , I 4
tt
R ^ A
“ V 
"
= 
0 = 2 , 3 - 1 0 _!3
i
3
sm
3 d
V 
3 
A
Ko‘rinib turibdiki, yadro hajm birligidagi nuklonlar soni, yadro zichligi, 
nuklonlar orasidagi masofa ham o ‘zgarmas, yadro turiga bog‘liq emas.
Demak, yadro nuklonlari orasidagi m asofa barcha yadrolar uchun 
0‘zgarmas ekan, yadro siqilmaydi, massa soni ortishi bilan hajmi otrib boradi. 
Yadro kuchlari qisqa masofada katta kuch bilan ta ’sir etadi.
1.4-§. Bog‘Ianish energiyasi
Yadro bog‘Ianish kuchlari tufayli 
A
nuklondan, ya’ni Zproton 
v a N = A -
Z neytrondan tashkil topgan sistemadan iborat. Agar yadroni uni tashkil 
qiluvchi nuklonlarga ajratmoqchi bo‘lsak, bog‘lanish kuchining ta’siriga 
c|arshi ish bajarish kerak. Bu ishning kattaligi bog‘lanish energiyasi yoki 
yadro barqarorligining o ‘lchamidir.
Bog‘lanish energiyasi deb, nuklonlarga kinetik energiya berm asdan 
nuklonlar orasidagi bog‘lanishni (o‘zaro aloqani) uzish uchun kerak bo‘lgan 
cnergiyaga aytiladi.
Bu energiyani yadrodagi nuklonlarning o ‘zaro ta ’sir (yadro kuchlar) 
qonuniyati hozircha noma’Ium bo‘Isa ham, energiyaning saqlanish qonuni 
va nisbiylik nazariyasining massa bilan energiya orasidagi bog‘lanish ifodasi 
E = mc2
dan foydalanib topish mumkin.
Agar yadroning m assasi—
M(A, Z)
ni, uni tashkil qilgan nuklonlar massa 
soniga to ‘g ‘ri keluvchi massalari y ig ‘indisi 
[Zm+Nm
J g a solishtirsak, 
birinchi massa ikkinchisidan biroz 
a
m
ga kichik ekanligini ko‘ramiz. Bu 
massalaming farqi inassa defekti deb ataladi.