Радиотехник тизимлар назарияси асослари

~1T'
Agar a 0= 1 bo‘lsa, ^{k = l- m f} bo‘ladi. Endi yulduzlarning nisbiy ra- diuslari r{ va r2 ni topamiz.
109



Agar to ‘silm a q o ‘shaloqning parallaksi m a 'lum b o ‘lsa, tashkil etuvchilarning effektiv temperaturasini topish mumkin
lgTe= - 0 . 1 M b- 0.5 lgR + 4.236
Mb=m b+ b + 5 + 5 lgrc;
b) Yulduz oldidan sayyorasi o‘tganda. Agar yulduzni uning atrofida aylanadigan sayyorasi to ‘sib o ‘tsa uning yorug‘ligining o ‘zgarish egri chizig‘i (grafigi)da sayyoraning nisbiy radiusi (r2) ni, orbitasi katta yarim o‘qi (a)ni va aylanish davri (P)ni aniqlash mumkin. Yulduzning minimumda yorug‘ligi mmva undan tashqarida m (bular o‘lchanganda), Rc sayyora va R yulduz radiusi bo‘lsin. U holda m —mm= Am to'silish paytida yulduz yomg‘ligining pasayishi bo‘lsa, sayyora radiusi (Rc) ni yulduz radiusi R ga nisbati
Y = 'Jl-10°-4Am boiadi. Yorugiik minimumining davomiyligi At boisa,
u holda R = ^ - s l\- \ i) nAAms va Rc = ~ = (l - 10°’4A'" )c. c — yomgiiktezligi. (_______
v = — Vl-10°’4Amc . Endi P to ‘silishlarning takrorlanish davri boisa,
At
tezlik v = = c V l-10°’4Am va sayyora orbitasining katta yarim o‘qi


a “ -y-C'v/1 - 1004Am boiadi. 3.12-rasmda Pegas yulduz turkumidagi HD
Z j c
209458 yulduzning yorugiik o‘zgarish chizigi keltirilgan.
Bu yulduzning sayyorasi Yupiterdan ikki marta katta ekanligi aniqlangan. Bunday usul bilan 50 ga yaqin yulduz atrofida sayyoralar aylanishi aniqlandi.


3 .11-rasm. Pegas yulduz turkumidagi atrofida qora jism (sayyora) aylanadigan yulduz (ND209458)ning yorug‘ligini o ‘zgarish egri chizig‘i (o‘ngda) va yulduz oldidan sayyoraning o ‘tishi.
110



3.12-rasm. Eridan E-ning atrofidagi sayyoraning Yupiter yo‘ldoshidan ko‘rinishi.