Radioelektronika asoslari

7). O‘zgaruvchan sig‘imli kondensator.

R adiotexnikada, televideniyeda o'zgaruvchan sig`imli kondensator ishlatiladi. Bu tipdagi kondensatorning tuzilishi 44 v-rasmdako`rsatilgan. Yarim halqa ko`rinishidagi plastinkalar (44, g-rasm) o`zaro bittadan oralatib ulanadi. Plastinkalarning yarmisi qo`zg`almas qilib, yarmisi esa dasta yordamida vertikal o`q atrofida burash mumkin. Dastani buraganda qo`zg`aluvchan plastinkalar qo`zg`almas plastinkalar orasiga ozmi-ko`pmi kiradilar, umumiy plastinkalar yuzi o`zgaradi. Shu tariqa ular parallel ulanadi. Plastinkalar hosil qilgan kondensatorlaming har birini taqriban yassi deb hisoblasak, uning plastinka orasida dielektrik bo'lgandagi sig`imi ga teng bo`ladi, ε-plastinkalar orasidagi muhitning dielektrik doimiysi, d-plastinkalar orasidagi masofa, S-plastinkalaming bir-biriga ustma-ust turgan qismining yuzi. Agar plastinkalar bir-biriga nisbatan α burchakka burilsa, u holda S yuza 44, g-rasmdagi shtrixlangan qismning yuziga teng bo`ladi. Plastinkalarning tashqi radiusini r₁ bilan, ichkisini r₂ bilan belgilab, o‘zgargan yuzalar farqini topamiz:

bunda α burchak radianlarda ifodalanadi.

Bundan bitta kondensatorning sig`imi quyidagicha bo`ladi:

Agar kondensatorlarda umuman n ta plastinkalar oralig`i bo`lsa, bu plastinkalar har birining sig`imi С<sup>1</sup> dan iborat bo‘lgan n ta parallel ulangan kondensatorlardan tashkil topadi. Demak, hamma kondensatorlarning S sig`imi

bo`ladi, bunda α radianlarda ifodalangan, burchak kichik bo`lganda bu formuladan foydalanib bo`lmaydi. Odatda bunday kondensatorlaming orasida havo bo`lib ε amalda 1 ga teng.