Radiobiologiya


Yadroning  parchalanish  mahsulotlari  bilan  zararlanishining  o'ziga



Download 0,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet94/101
Sana05.01.2022
Hajmi0,59 Mb.
#318790
1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   101
Bog'liq
radiobiologiya

Yadroning  parchalanish  mahsulotlari  bilan  zararlanishining  o'ziga 

xosliklari.  I

nkorporirlangan  radionuklidlarning  organizmdagi  biologik  ta’sirini 

o'rganish  muhim  masalalardan  hosil  bo'ladi.  Shu  bilan  birga  urush  vaqtlarida,  yadro 

qurilmalarining  halokatga  uchrashi  natijasida  organizmga  yadroning  portlovchi 

mahsulotlari  (  YAPM)  ham  kirib  keladi.  I.YA.Vasilenko  fikricha,  bunday 

zararlanishlarning klinikasi va patogenizmi o'ziga xos xususiyatlarga ega. 

YAPM  D.I.  Mendeleyev  davriy  sistemasining  o'rta  qismida  joylashgan  36 

elementdan  (ruxdan  tortib  gadoliniyaga  qadar)  iborat  200  radioaktiv  izotoplar 

aralashmasidan  iboratdir.  Organizmga  tushganda  ular  moddalar  almashinuvi 

jarayonida  turg'un  elementlar  o'rnini  egallaydi  va  parchalanganda  qo'shni  guruh 

elementlarini hosil qiladi. Bunday transmutant effektlar, shuningdek ? - zarrachalar va 

neytronlar  emissiyasi  natijasida  kimyoviy  o'zganishlarning  vujudga  kelishi  organizm 

tomonidan  yutilgan  radionuklidlarning  dozasi  va  yarim  parchalanish  vaqtiga  bog'liq 

holda YAPM larning biologik tasiridagi o'ziga xosliklarini belgilab beradi. 




 

54

Organizmga  kirgan  radionuklidlar  organlarda  quyidagi  tartibda  joylashadi: 



qalqonsimon  bez  (maksimum),  jigar,  ichak,  buyraklar,  skelet,  muskullar. 

Organizmdagi 

radionuklidlarning 

radioaktivlik 

ko'rsatkichi 

izotoplarning 

parchalanishi  natijasida  tezda  pasayib  ketadi.  Masalan,  itlarda  o'tkazilgan  tajribada 

ularda  YAPM  kiritilgandan  so'ng  6  -  8  soat  o'tgach,  radioaktivlik  ko'rsatkichi 

dastlabkisiga qaraganda qaraganda bir necha foizga kamaygan, 1 oydan so'ng 1% ga, 

3 oydan so'ng bir necha o'n foizga kamaygan. Marshal orolining jabr ko'rgan aholisida 

radioaktiv mahsulotlar miqdori 82 - kunga kelib 57 barobar kamaygani aniqlangan. 

Organizmdan  nuklidlarni  chiqarish  bo'yicha  organlar  birmuncha  o'zgacharoq 

tartibda  joylashgan:  qalkonsimon  bez  (maksimum),  jigar,  buyraklar,  qora  taloq,  teri, 

muskullar,  skelet.  Bunda  organlar  tomonidan  yutilgan  dozalar  ko'rsatkichi  bo'yicha 

farqlanadi  (10dan  10

3

  gacha).  Masalan,  YAPM  lari  36  soat  "yosh"dagi  itlarga 



yuborilganda  qalqonsimon  bez,  ichak,  jigar  va  skeletlardagi  dozalar  nisbati 

quyidagiga  teng  bo'lgan:  1000:  100:  10:  1.  Organlarda  radionuklidlar  notekis 

taqsimlanganligi 

uchun  bu 

nisbatdagi  farqlar  oshib  boradi,  bu  hodisa 

radioavtografiyada o'z isbotini topgan. 

  

YAPM lari bilan zararlanishning eng havfli ko'rinishi bu kasallikning surunkali 



formaga o'tishi va o'limidir. O'limga olib keluvchi asosiy sabablardan biri oshkozon - 

ichak  yo'li  va  nafas  olish  organlarining  zararlanishi  bo'lib,  natijada  organizmning 

suvsizlanishi,  tuz  miqdorining  kamayishi  va  intoksikatsiya  kuzatiladi.  Boshqa 

organlarda 

destruktiv 

o'zgarishlarning 

yuzaga 

kelishi 


o'tkir 

tomir 


yetishmovchiligining rivojlanishiga sabab bo'ladi. 

Qayta tiklanish jarayonlari  YAPM organizmga  tushgan  vaqtidanoq  tashlanadi, 

biroq  ular  nurlanish  jarayoni  bilan  bir  vaqtda  kechadi  va  jarayonning  qanday 

yakunlanishi  organizmning  umum  xolati  hamda  nuklidlarning  fizikaviy  xossalariga 

bog'liq bo'ladi. 

 


Download 0,59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   101




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish