Radiobiologiya

8-mavzu. IONLANTIRUVCHI NURLARNING HUJAYRAGA TA’SIRI

. 

 

Reja: 

 

1.Hujayraning nurlanishga ko'rsatadigan ta’siri.  

2.Hujayra siklining turli fazalarida nurga sezgirlik.  

3.Tez bo'linuvchi va bo'linmaydigan hujayralarning radiatsion halokati.  

4.Xromosoma aberratsiyasi - nurdan zararlanish mezoni. 

 

Adabiyotlar: [1] 66-77 b; [2] 58-69 b. 

 

Bo'linuvchi hujayralarning nur sezgirligi hujayra sikli davomida o'zgarib turadi. 

Hujayra  sikli  presintetik  (G

1

),  sintetik  (S)  yoki  replikativ,  post  -  replikativ  (G

2

)  va 

mitoz  (M)  fazalaridan  tashkil  topadi.  Fazalarning  har  biri  o'ziga  xos  metabolitik 

jarayonlar  bilan  xarakterlanadi.  Eukariot  hujayra  presintetik  fazada  diploidli,  post  -

sintetik  fazada  esa  tetraploidli  bo'ladi.  Sintetik  fazada  DNK  molekulasining  yangi 

to'plami  hosil  bo'ladi.  Postreplikativ  fazaning  oxiriga  kelib,  hujayrada  bo'linish 

apparati  shaklanadi.  Hujayraning  bo'linishi  fazalarning  birida  to'xtab  qolishi  ham 

mumkin.  Ko'pincha  bunday  hol  G

1

  fazada  ro'y  beradi  va  hujayraning  sikldan 

chiqishiga mos keladi. Mana shunday hujayralar G

0 

hujayra nomi bilan yuritiladi. 

Hujayralar  populyatsiyasini  hujayra  siklning  har  xil  fazalarida  nurlantirib,  sikl 

fazalariga xarakterli bo'lgan radiorezistentlikni aniqlash mumkin. G

1

 fazaning oxiri va 

S  -  fazaning  boshida  hujayraning  nur  sezgirligi  yuqori  bo'ladi.  Bunday  vaqtda 

yetkazilgan  zarar  reparatsiyalanib  ulgurmaydi  va  replikatsiya  davomida  yangi  hosil 

bo'lgan DNKda  bo'sh joylar paydo bo'ladi.