Радиоалоқа қурилмалари ва тизимлари кафедраси

1.3.4. Рупор – параболали антенна

РПА ўзидан юқори юзаси пирамидали рупор билан айланиш параболоид сегменти комбинациясидан ташкил топган шаклдаги кўринишга эга бўлган металл кўзгуни ташкил қилади. Рупорнинг чиқишидаги тўлқиннинг сферик фронтини ясси фронтга айлантиради ва бунинг натижасида кўзгунинг нурлаткичга таъсири бўлмайди, чунки нурлатгич кўзгу майдонидан чиқарилган. Бу эса, антеннани фидер билан яхши мослашиш имкониятини беради 1.17-расм.

1.17-расм.

бу ерда: 1- параболик акслантиргич;

2- рупор;
3- таянч ром;
4- рупордан тўлқин ўтказгичга равон ўтиш
элементи.

Рупорнинг очилиш майдони 7,5 м² бўлганда ўтиш баландлиги 8 ни ташкил қилади.

G_а=40 дБ; ҲК₁₈₀=6570 дБ га тенг бўлиши мумкин.

Антеннанинг камчилигига унинг қўполлигини (громоздность) айтиш мумкин.

1.4. Фидер тракти

Энергияни узаткичдан антеннага ва антеннадан қабул қилгичга узатиш фидер тракти орқали амалга оширилади.

Унга қуйидаги талаблар қўйилади:

1. 
   Фидер энергияни қабул қилмаслиги ва нурлатмаслиги керак;
   
2. 
   Энергияни узатиш энг кам миқдордаги йўқотиш билан амалга оширилиши керак;
   
3. 
   Фидерда аксланиш минимал бўлиши керак;
   
4. 
   10 см дан қисқа бўлган тўлқинларда диэлектрик ва симларда йўқотишлар ўсиши сабабли, коаксиал линиянинг қўлланиши мақсадга мувофиқ эмас, шунинг учун тўлқин ўтказгичлар (волновод) қўлланилади. Тўлқин ўтказгич деб, ҳар хил кўндаланг кесмага эга бўлган (полая) ичи бўш трубаларга айтилади. Кўп ҳолларда доирали, тўртбурчакли, тўғрибурчакли, эллипсли кўндаланг кесимли тўлқин ўтказгичлар қўлланилади.
   

Доирали кўндаланг кесмали тўлқин ўтказгич (1.18 -расм):
асосий тўлқин тури H₁₁. H_mn, бу ерда
m-доира юзи (окружность) бўйича жамланувчи тўлиқ тўлқинлар сони;
n-диаметр бўйича жамланувчи яримтўлқинлар сони.



1.18-расм.

Тўлқин ўтказгичлар мис ва биметалл бўлиши мумкин. 2, 4 ва 8 ГГц частоталарда сўниш 0,02 дБ/м дан ёмон эмас. Эллипс кўндаланг кесмага эга бўлган тўлқин ўтказгичлар силлиқ ёки гофрирланган бўлиши мумкин. Гофрирланган эллипссимон тўлқин ўтказгич куйдирилган пўлат лентадан тайёрланади.

1.19-расм.

Силлиқ эллипссимон тўлқин ўтказгичлар алюминийдан тайёрланади:

4 ГГц диапазон учун ЭВГ-2, сўниш 0,04 дБ/м дан ёмон эмас, асосий тўлқин тури H_c11.
Тўғри бурчакли кўндаланг кесмага эга бўлган тўлқин ўтказгичлар: асосий тўлқин тури H₁₀, H_mn, бу ерда
m-тўлқин ўтказгичнинг кенг девори бўйича ярим тўлқинлар сони;
n-тўлқин ўтказгичнинг тор девори бўйича ярим тўлқинлар сони.
Сўниш 0,0250,06 дБ/м дан ёмон эмас.

1.20-расм.

Аппаратурада қоидага биноан ясси тўлқин ўтказгичлар қўлланилади.

Тўлқин ўтказгичларнинг ички юзаси 12-11-даражали аниқлик билан қайта ишланади. Тўлқин ўтказиш трактини қуритиш учун тўлқин ўтказгичнинг қуритиш тизими қўлланилади.