Radio va mobil aloqa fakulteti

4. Buyruq formatlari

Buyruq formati uning tuzilishini, ya’ni butun buyruq uchun ajratilgan ikkilik bitlar sonini, shuningdek alohida buyruq maydonlarining soni va joylashishini belgilaydi. Maydon bu buyruqning tarkibiy qismini kodlovchi ikkilik raqamlarning yig’indisi.

SHunga ko’ra, buyruq ikki qismdan iborat: operatsion va maqsadli. Bitta HM buyruqlar tizimida turli xil buyruq formatlarini ishlatish mumkin. Bu odatda turli xil adreslash usullaridan foydalanish bilan bog’liq. Bunday holda, buyruq kodiga manzil berish usulini (CA) ko’rsatish uchun maydon qo’shiladi.
Manzil qismiga kiritilgan manzillar sonini aniqlash uchun maqsadli atama ishlatiladi. "Eng keng" buyruqlar uchta manzilli. Ular quyidagilarni ko’rsatadilar: birinchi operandning manzili, ikkinchi operandning manzili va operatsiya natijasi yozilgan katakning manzili. Keyingi buyruq qaerda saqlanishini ko’rsatish uchun boshqa manzil qo’shilishi mumkin. Natijada to’rtta manzilli buyruq formati amalga oshiriladi.
Agar sukut bo’yicha operandlardan birining manzilini natija manzili sifatida qabul qilsangiz, unda siz uchinchi manzilsiz bajarishingiz mumkin va natijada biz ikkita manzilli buyruq formatini olamiz.
Bir manzilli formatiga o’tish orqali buyruqni qisqartirish mumkin. Birinchi operandni va natijani saqlash uchun maxsus protsessor registri - akkumulyator ajratilgan
Operandlardan birini va natijani saqlash uchun bitta registrdan foydalanish unchalik qulay emas, shuning uchun akkumulyatordan tashqari boshqa MP registrlari ham tez-tez ishlatiladi. Tegishli format bir yarim manzil yoki registr formati deb nomlanadi.
Agar ikkala operand uchun aniq belgilangan joyni belgilasangiz va operandni talab qilmaydigan buyruqlar bo’lsa, null-address buyruq formatini olishingiz mumkin. Bunday holda, buyruqning manzil qismi yo’q yoki umuman ishlatilmaydi. 

XULOSA:
Bu buyruqlar tizimi, kompyuterda bajarilishi kerak bo'lgan amallarni bajarish uchun foydalaniladigan arxitekturani ifodalaydi. Ushbu tizimlarda buyruq sifrati yoki kod sifati bilan ifodalangan buyruqlar yig'indisini yaratish, amalga oshirish va buyruq bajarilgandan so'ng kelgan natijalarni saqlash uchun ma'lumotlar tizimini o'z ichiga oladi. Bu usul ko'p milliyetdagi protsentlarga ega bo'lgan bajarish tizimlarida qo'llaniladi.
Buyruqlar tizimida operandlar, buyruqning amal qilishi uchun kerak bo'lgan ma'lumotlardir. Operandlar turli xil turdagi ma'lumotlar bo'lishi mumkin va ulardan kelib chiqadigan ma'lumotlar kiritish, hisoblash, saqlash, yoki boshqa amallarni amalga oshirish uchun foydalaniladi. Operandlar turlari va formatlari esa buyruq va buyruqlar tizimining arxitekturasiga bog'liqdir va mavjud arxitekturaga qarab o'zgaradi.
Operandlarning turli turlari mavjud bo'lishi mumkin, ammo ularning ba'zi umumiy turdagi formatlari quyidagilar bo'lishi mumkin:

1. 
   Raqam: Sonlarni ifodalash uchun foydalaniladi, masalan, 5 yoki 128.
   
2. 
   Belgi: Matnlar va belgilar ketma-ketligini ifodalash uchun foydalaniladi, masalan, "Salom" yoki 'A'.
   
3. 
   Manba (registry): Bajarilishi kerak bo'lgan ma'lumotni o'z ichiga oladi, masalan, AX, BX, R1, R2 kabi.
   
4. 
   Xotira joylari: Bajarilishi kerak bo'lgan ma'lumotni saqlash uchun foydalaniladi, masalan, RAM, stack, disk kabi.
   

Buyruqlar tizimi va operandlar turlari va formatlari dasturlash tilining o'rganilishi va kompyuterlar orqali dasturlar yaratishda kritik ahamiyatga ega. Ushbu tizimlar kompyuter arxitekturasi va boshqa muhim faktorlarga bog'liq ravishda o'zgarishi mumkin, shuning uchun har bir kompyuter turi o'zining buyruqlar tizimini va operandlar turlarini va formatlarini qo'llab-quvvatlaydi.