Radio jurnaliSTİKA

18
VERİLİŞ MONTAJI
Montajın onlarla vacib prinsipləri və bir sıra əsas 
mərhələləri var. Biz artıq birincisini bildik – səsləri 
məntiqi ardıcıllıqla düzmək.
Daha sonra bunları bilmək lazımdır:
▪ Maraqsız, təkrar və texniki baxımdan qəbul 
edilməyənləri sil.
▪ Yerdə qalanlardan ən yaxşılarını seç, gerisini burax.
▪ Müsahibələrə və olaya aidiyyatı olan interküy, 
reperaund, uyğun musiqi və ya arxiv səsləri 
varındırsa, onları yaradıcılıq qataraq bir bütün kimi 
birləşdirməyə çalış.
Montajdan müsahibin dediklərini dəyişmək (təhrif) 
etmək üçün istifadə etməməlisən. Materialın düzgün 
sayılmayan (və ya həmin yerdə işlədilməsi nəzərdə 
tutulmayan) məqamda işlədilməsi də qeyri-etikdir.
Montaj zamanı nələrə diqqət yetirməli?
▪ İnsanların fikirlərini təhrif etmə təhlükəsi var. 
Bundan qaçmaq üçün bütövlüyü qorumaq lazımdır. 
Yəni müsahibin təkcə fikrini verməklə kifayətlənmə, 
onu əsaslandırmasına imkan ver.
▪ Müsahibin cümləsini kəsərkən ehtiyatlı ol! Məsələn, 
X partiyasının lideri müsahibəsində belə deyib: “Mən 
düşünmürəm ki, Azərbaycanda qeyri-neft sektoruna 
lazımınca pul ayırılıb”. Əgər cümlənin birinci hissəsini 
ixtisar etsən, o zaman müsahibin ifadə etmək 
istədiyi fikrin əksi alınacaq. Odur ki bu cür cümlələrlə 
ehtiyatlı ol.
▪ Rəqəmlər, yer adları, insanların özlərini təqdimatı 
və digər faktlar çıxarıla bilər və bunları jurnalist 
öz mətnində daha qısa şəkildə yaza bilər. Bu 
“darıxıdırıcı” detallardan iki müsahibə arasında 
bağlayıcı (link) kimi də yararlanmaq olar. Müsahibə 
faktları nümunələr, hadisələr, əhvalatlar, fikirlərlə 
təsvir, izah etməyə imkan ver.
▪ Müsahibin dili dolaşırsa, uzun fasilə edirsə, bu 
boşluqlar da silinə bilər.
▪ Jurnalistin suallarını kəsib atmaq, əksər hallarda 
yaxşı ideyadır, özəlliklə, bu müsahibənin axıcılığını 
pozursa. Amma diqqət etmək gərəkdir ki, suallar 
çıxarılandan sonra dinləyicilər hər şeyi başa 
düşürmü?
▪ Müsahib səhv edibsə, fasilə verirsə, bu “boşluq” 
silinə bilər.