R1 splablikasi oliy ya o'rta

bolib hisoblanadi va bola hayotida muhim rol o‘ynaydi.

Ma'lumki nutq jarayonida yumshoq tanglay muhim vazifani bajaradi. Burunli tovushlardan tashqari xamma tovushlarning talaffuzida burun va burun-halqum bo‘shliqlari orasida tirqish hosil bo‘ladi. Bu bo'shliqlarni bir-biridan ajratib turuvchi tirqish tanglay halqum tirqishi deb ataladi va u ikkita mushak guruhining bir vaqtda harakallanishldan yuzaga kcladi. Pardanlng oldmgi qismini yumshoq tanglay va halqumni orqa devorlarning mushaklari tashkil etadi. Yumshoq tanglayning ko’tarilishi yumshoq tanglay va halqum yon devorlarl mushagining to'g'ri ishlashiga bogMiqdlr.

Yumshoq tanglay ovoz hosil bo’ishida ko'tarillb, bo'rtib chiq^di. Bu bo'tla, ya'ni do'nglik halqumnlng orqa devorlari bilan birlashadi. Ayni vaqtda, ovoz hosil bodishida yumshoq tanglay harakati bilan halqum orqali devorlarl o’z holatini o'zgartiradi.

Mushaklarning qlsqarishi natijasida halqum shilliq qavatning yuqori qismi ko‘tariladi va burun halqumiga ochilish yodida ko'ndalang to'siq yoki do،mboqcha hosil bo‘ladi.

Buning anatomik asosini halqumnlng yuqori mushaklari tashkil etadi. Yuqoridagi mushaklarning harakati natijasida tanglay-halqum tirqishi hosil bo’adi.

Talaffuzdagi tovushlarning xususiyatiga qarab, yumshoq tanglay turlicha ko'tariladi va tlrqish hajmi ham shunga yarasha o'zgaradi.

Tirqishning hajmiga qarab ovoz kuchi har xil buladi. Ll.Yermakova tekshirishlarl shuni ko'rsatadiki, unlilarni talaffuz qilish vaqtida tirqish hajmi katta bo’lar ekan.

Undosh tovushlar talaffuzida bu tirqish tor bo'ladi. Faqat M va N tovushlari talaffuzida esa bu tlrqish umuman hosil bo'lmaydi va havo bemalol burunga o'tadl. Agarda shu organlarda kamchilik bo’sa, u yoriq hosil bo'lishiga to'sqinlik qiladi yoki umuman burun-halqum yo،H to'silib qolishi mumkin Natijada tovushlar talaffuzl o'zgarib, bu narsa nutq kamchiliklarini hosil qiladi. Rinolaliya deb ana shunday nutq kamchi 1lk lariga aytiladl. Bunda burun bo'shlig'ining rezonatorlik faoliyati yo'qolib qollshl natjjasida ovoz. tovushlar talaffuzi noaniqjonsiz harakterda bcNadi, odam manqalanib gapiradi.

M.D. Dubov (1960) va keyinchalik N.L Kozana ma'lumoti bo'yicha (1971) har yill Rossiyada besh mingdan ortiq tanglay kemtigi bilan tugMladi. Tug‘ma tanglay kemitigi hodisasini keltirib chiqaruvchi sabablar haligacha to4a aniqlanmagan.

Olimlardan YE.M. Nemchinova (1970), V.M. Messina (1971), G.V. Kruchinskiy (1974) fikrlariga ko'ra. homlladorllkning 7-8 hafaligida onaning og'ir kassaliklar (toksoplaziTOz. parotlt va boshqaki") bilan. og،ir mhiy kechinmalarini boshidan kechirishi bolaning tangla.y - lab kamchiliklari, kemtlklari bilan tugllishi mumkin.

Chet el adabiyotidagi ma’lumotlarga qaraganda, tanglay-lab tuzillshldagl nuqsonlar irsly sabablarga ham bog’iq bo'lishi mumkin.