R yunusov, K. Umarov, B. Karimov

Asosiy tushunchalar: Tokzorlarning hosildorligi ko‘pincha 
o‘tqaziladigan tokning sifatiga bog‘liq.
Tok urug‘idan va vegetativ qismlari (poyasi, qalamchalari), 
shu ningdek parxish va payvand yo‘li bilan ko‘paytiriladi. Vegeta-
tiv ko‘paytirishda tok o‘tqazilgandan 2–3 yildan keyin, urug‘idan 
ekilganda esa tok anchagina kech hosilga kiradi. Xo‘jalik sha-
roitida tok qalamchalarini parvarish qilish yo‘li bilan o‘stirilgan 
ko‘chatlardan ko‘paytiriladi.
Tok ekini ishlab chiqarishda asosan vegetativ yo‘l bilan, qa-
lamchasidan ko‘paytiriladi. Qalamchalar kuzda bir yillik novda-
lar pish   gandan so‘ng, tokni kesish paytida tayyorlanadi.
Tok qalamchalari maxsus ona tokzorlardan tayyorlab olina-
di. Qalamchalar kasallanmagan me’yoriy talablarga javob be-
radigan bir yillik novdalardan tayyorlanadi. Xo‘jalik uchun ke-
rakli bo‘lgan va aholi talabiga javob beradigan uzum navlaridan 
ko‘paytiriladi.
Novdalarning yuqorigi, juda ingichka, yomon pishgan qismi-
dan qalamcha tayyorlanmaydi. hosil bermaydigan novdalardan 

---

133
ham bu maqsad uchun foydalanib bo‘lmaydi. Qalamchalar-
ning uzunligi  50–60 sm, vinobop navlar uchun esa 40–45 sm 
bo‘ladi.