R. X. Alimov, O’. T. Xayitmatov, A. F. Xakimov, G. T. Yulchieva, O. X. Azamatov, U. A. Otajanov

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
89 
6 bob  Kompyuter tarmoqlarining modellari va texnologiyalari 
6.1 Kompyuter tarmoqlarining turlari 
O’zbekiston  Respublikasida  iqtisodiy  informatikani  rivojlantirish  tamoyillari 
quyidagilardan iborat: 
Birinchidan,  zamonaviy  axborot  texnologiyalarini  rivojlantirish,  davlat 
muassasalari  va  xo’jalik  su’ektlari,  muassa  va  tashkilotlar,  xususiy  shaxslar  uchun 
axborot xizmatlarini yo’lga qo’yish; 
Ikkinchidan,  iqtisodiyot,  fan,  ta’lim,  ijtimoiy  sohada  axborot  tizimlarini 
shakllantirishga ko’maklashish; 
Uchinchidan,  respublikaning  jahon  axborot  tizimlari  va  xalqaro  tarmoqlarga 
ulanishni ta’minlash. 
Axborot  texnologiyalarini    zamonaviy  texnika  yutuqlari  bilan  o’zaro  bog’lash 
ehtiyoji  global  kompyuter  tarmoqlarini  mamlakatlararo  hamkorlik  dasturini  amalga 
oshirishning ajralmas qismi qilib qo’ydi. Ilmiy va maorif maqsadlari va biznes uchun 
ko’plab kompyuter tarmoqlari tashkil etilgan. Ko’proq tarmoqlarni birlashtira oluvchi 
va  dunyo  hamjamiyatiga  kirish  imkoniyatini  beruvchi  tarmoq  –  bu  Internet.  Internet 
foydalanuvchilarga  cheksiz  resurslarni  taqdim  etadi.  Bu  esa  ish  unumdorligini 
oshiradi.  Unga  ulangan  odamlar  dunyoda  sodir  bo’layotgan  hodisalar  haqida  qisqa 
muddatda  ma’lumotga  ega  bo’lishadi.  Quyidagi  rasmlarda  kompyuter  tarmoqlarini 
hosil  qilishning  uch  xil  usullari  kœrsatilgan.  Kompyuterlarni  bir-biriga  bog’lashda 
Etherrnet, HPNA va simsiz bog’lanish adapterlaridan foydalanilgan[24,25]     
1) Kontsentrator yordamida tarmoq hosil qilish. Bu usulda barcha kompyuterlar 
tarmoq kontsentratoriga bog’lanadi.  Buning uchun barcha kompyuterlarda tarmoq 
adapteri mavjud bœlishi kerak.             
 
 
2)  Barcha  kompyuterlarda  tarmoq  adapteri  œrnatiladi.    Telefon  kabellari  yordamida 
tarmoq hosil qilinadi.             

---

 
90 
 
3)    Barcha  kompyuterlarda    simsiz  tarmoq  adapteri  œrnatiladi.  Tarmoqdagi 
kompyuterlar bir-biri bilan signallar orqali ma’lumot almashadi.    
 
 
SHuning  uchun  bu  tarmoqlardan  foydalana  olishni  o’rganish  maqsadida  biz 
quyida  telekommunikatsiya  va  Internet  Explorer  dan  foydalanish  usullarini  aytib 
o’tamiz.