R tursunova, G. Tursunova

Qadimgi musiqa madaniyati o‘choqlarini aniqlang.

1. 
   Qadimgi Misr, Suriya, Shumer, Bobil, Hindiston va Xitoy;
   
2. 
   Qadimgi Yunoniston, Rim;
   

4. 
   Qadimgi Yunoniston, Rim, Misr, Suriya, Shumer, Bobil, Hindiston va Xitoy;
   
5. 
   to‘g‘ri javob yo‘q.
   

2. 
   Pifiya o'yinlari qaysi mamlakatda o‘tkazilgan?
   

1. 
   Rim;
   
2. 
   Bobil;
   

4. 
   Yunoniston;
   
5. 
   Suriya.
   

3. 
   Pifiya o‘yinlarida kimlar ishtirok etgan?
   

1. 
   qullar;
   
2. 
   zodagonlar;
   

4. 
   xonanda, sozanda va shoirlar;
   
5. 
   sportchilar.
   

4. 
   Qadimgi Yunonistonda tantanali aytim va rivoyatlarni kuy- lovchi professional va mohir xonandalar qanday nomlangan?
   

1. 
   baxshilar;
   
2. 
   dostonchilar;
   

4. 
   aedlar;
   
5. 
   mutriblar.
   

5. 
   Qadimgi yunon tragediyalari muallifi kim?
   

1. 
   Gerodot, Plutarx;
   
2. 
   Pifagor;
   

4. 
   Esxil, Sofokl, Yevripid;
   
5. 
   Gomer.
   

6. 
   Qadimgi yunon afsonalarida san’at parilari nechta bo‘lgan?
   

1. 
   2;
   
2. 
   3;
   

4. 
   9;
   
5. 
   15.
   

7. 
   Yunon afsonalaridagi san’at rahnamosi kim?
   

1. 
   Zevs;
   
2. 
   Gefest;
   

119


www.ziyouz.com kutubxonasi

4. 
   Appolon;
   
5. 
   Poseydon.
   

8. 
   Bosh Olimp xudolari kimlar?
   

1. 
   Gefest, Afrodita, Gera;
   
2. 
   Nika, Afina;
   

4. 
   Zevs, Aid, Poseydon;
   
5. 
   Artemida, Arest, Dionis.
   

9. 
   0‘rta asr cherkov musiqasini aniqlang.
   

1. 
   menuet;
   
2. 
   gavot;
   

4. 
   Grigoryan xoral;
   
5. 
   syuita.
   

10. 
    O^crta asr katolik qo‘shiqchi!igidagi islohotni amalga oshirgan shaxsni aniqlang.
    

1. 
   G.F. Gendel;
   
2. 
   I.S. Bax;
   

4. 
   Rim papasi Grigoriy I;
   
5. 
   Pyotr I.
   

11. 
    Grigoryan xoralning kuylash uslublarini aniqlang.
    

1. 
   yubilatsiya;
   
2. 
   burdon kuylash;
   

4. 
   "a" va "e" javobi;
   
5. 
   zaburlash.
   

12. 
    Nota yozuvini amaliyotga kiritgan italyan musiqachisi kim?
    

1. 
   Motsart;
   
2. 
   Ramo;
   

4. 
   Gvido de Aretsso;
   
5. 
   Gilyom de Masho.
   

13. 
    Ilk cherkov madhiyalari muallifi kim?
    

1. 
   Gilyom de Masho;
   
2. 
   Gvido de Aretsso;
   

4. 
   ruhoniy Amrosiy Mediolanskiy;
   
5. 
   Grigoriy I.
   

14. 
    0‘rta asr sayyoh artistlari qanday nomlangan?
    

1. 
   ministrellar;
   
2. 
   skomoroxlar;
   

d) barcha javoblar to‘g‘ri;
120


www.ziyouz.com kutubxonasi




e) jonglyorlar.

15. 
    Ritsarlar doirasida XI asrga kelib shakllangan san’at namo yandalari kim?
    

1. 
   trubadur;
   
2. 
   truverlar;
   

4. 
   barcha javoblar to‘g‘ri;
   
5. 
   minizingerlar.
   

16. 
    XIV asrga kelib shakllangan “Yangi san’at” qanday nomlan gan?
    

1. 
   Ars antique;
   
2. 
   Romantizm;
   

4. 
   "Ars nova";
   
5. 
   Klassitsizm.
   

17. 
    Uyg‘onish davri g‘oyalari qanday edi?
    

1. 
   dunyoviy san’atni rivojlantirish;
   
2. 
   cherkov san’atini ulug‘lash;
   

4. 
   antik san’at an’analarini qayta tiklash;
   
5. 
   to‘g‘ri javob yo‘q.
   

18. 
    Renessans davri tasviriy va amaliy san’at ijodkorlari kim?
    

1. 
   Pikasso, Gogen;
   
2. 
   Dali, Delakrua;
   

4. 
   Rafael, Leonardo da Vinchi, Mikelandjelo;
   
5. 
   Surikov, Shishkin.
   

19. 
    Niderland polifonik maktabi ustalari kimlar?
    

1. 
   Dj. Palestrina, Dj. Gabriyeli;
   
2. 
   U. Byord va T. Talis;
   

4. 
   G. Dyufai, I. Okegem, Ya. Obrext, J. Depre, O. Lasso;
   
5. 
   Y. Turnovskiy, K. Garant.
   

20. 
    "Barokko" so‘zining ma’nosi qanday?
    

1. 
   lotin tilida "quvnoq" deb izoh etiladi;
   
2. 
   nemis tilida "jiddiy" deb izoh etiladi;
   

4. 
   italyan tilida "ajoyib", "g‘aroyib" deb izoh etiladi;
   
5. 
   ingliz tilida "go‘zal" deb izoh etiladi.
   

21. 
    Opera san’atining Vatani qayerda?
    

1. 
   Germaniya, Bremen;
   
2. 
   Angliya, London; d) ltaliya, Florensiya;
   

121


www.ziyouz.com kutubxonasi




e) Fransiya, Parij.

22. 
    Opera otaxoni kirn?
    

1. 
   K. Monteverdi;
   
2. 
   V. Motsart, K. Glyuk;
   

4. 
   Y. Peri va shoir O. Rinuchchi;
   
5. 
   Dj. Kachchini.
   

23. 
    “Florentine kamerata” jamiyatining maqsad va vazifalari qanday boMgan?
    

1. 
   yangi sahna janrlarini inkishof etish;
   
2. 
   romantizm g‘oyalarini amalga oshirish;
   

4. 
   qadimgi yunon tragediya va dramaiarini tiklash;
   
5. 
   to‘g‘ri javob yo‘q.
   

24. 
    Birinchi operalar qanday nomlangan?
    

1. 
   zingshpil;
   
2. 
   opera-seria;
   

4. 
   drama per musica;
   
5. 
   opera-buffa.
   

25. 
    Vinchenso Galiley kim bo‘lgan?
    

1. 
   rassom;
   
2. 
   sozanda;
   

4. 
   “Florentina kamerata” a’zosi, matematik, Ellada san’at shaydosi, kompozitor;
   
5. 
   astronom.
   

26. 
    “Florentina kamerata” asarlarida qaysi musiqiy uslub bosh- chilik qilgan?
    

1. 
   polifonik;
   
2. 
   garmonik;
   

4. 
   gomofon-garmonik;
   
5. 
   to‘g‘ri javob "a" va "b".
   

27. 
    1600-yili Fransiyada qirol Genrix IV va Mariya Medichi ni- koh marosimida sahnalashtirilgan birinchi operani aniqlang.
    

1. 
   "Figaro to‘yi";
   
2. 
   "Aida";
   

4. 
   "Evredika";
   
5. 
   " Sehrli nay".
   

28. 
    Opera tarkibiga uvertyura va duetni kiritgan kompozitorni aniqlang.
    

122


www.ziyouz.com kutubxonasi

1. 
   Dj. Verdi;
   
2. 
   R. Vagner;
   

4. 
   К Monteverdi;
   
5. 
   K. Glyuk.
   

29. 
    “Lamento”(nolish qo‘shig‘i) nomi bilan mashhur bo‘lgan ariya turini yaratuvchisi kirn?
    

1. 
   K. Glyuk;
   
2. 
   R. Vagner;
   

4. 
   K. Monteverdi;
   
5. 
   J. Bize.
   

30. 
    Oratoriya bu...?
    

1. 
   xor uchun mo‘ljallangan ikki qismli shakl;
   
2. 
   teatrlashgan spektakl;
   

4. 
   Muqaddas xristian kitobi asosidagi voqeliklami yorituvchi xor, yakkaxonlar va orkestr uchun mo‘ljallangan shakl;
   
5. 
   konsert turi.
   

31. 
    Oratoriyalar ilk bor qayerda ijro etilgan?
    

1. 
   sahnada;
   
2. 
   saroyda;
   

4. 
   maxsus ajratilgan cherkov xonalarida;
   
5. 
   to‘g‘ri javob yo‘q.
   

32. 
    Birinchi oratoriya muallifi kirn?
    

1. 
   Amrosiy Mediolanskiy;
   
2. 
   Grigoriy I;
   

4. 
   Emilio del Kavalyeri;
   
5. 
   Stefano Landi.
   

33. 
    Venetsian opera maktabining namoyandalari kim?
    

1. 
   Stefano Landi;
   
2. 
   Emilio del Kavalyeri;
   

4. 
   Franchesko Kovalli va Mark Antonio Chesti;
   
5. 
   K. Monteverdi.
   

34. 
    0‘z operalariga Amir Temurni bosh qahramon qilib olgan kompozitorlarni aniqlang.
    

1. 
   K. Glyuk, K. Monteverdi;
   
2. 
   F. Kovalli;
   

d) N. Porpoiu, A. Vivaldi, A. Sakkini, A. Sapiyensa, G. Gendel, F. Gasparini.
123


www.ziyouz.com kutubxonasi




e) Dj. Verdi, R. Vagner.

35. 
    Opera-seria bu...?
    

1. 
   kichik opera;
   
2. 
   katta hajmli opera;
   

4. 
   jiddiy opera;
   
5. 
   lirik opera.
   

36. 
    Opera-buffa bu...?
    

1. 
   kichik opera;
   
2. 
   katta hajmli opera;
   

4. 
   hajviy opera;
   
5. 
   jiddiy opera.
   

37. 
    "Zingshpil" opera janrining Vatanini aniqlang.
    

1. 
   Fransiya;
   
2. 
   Italiya;
   

4. 
   Germaniya;
   
5. 
   Angliya.
   

38. 
    Birinchi opera-buffa va uning muallifi kim?
    

1. 
   Otavio Renuchchi - "Evredika";
   
2. 
   Dj. Verdi - "Aida";
   

4. 
   Djovani Battista Pergolezi - "Xizmatchi xonim";
   
5. 
   V. Motsart - "Figaro to‘yi".
   

39. 
    Fransuz operasining otaxoni kim?
    

1. 
   Djuzeppe Verdi;
   
2. 
   Rixard Vagner;
   

4. 
   Jan Batista Lyulli;
   
5. 
   Kristof Villibald Glyuk.
   

40. 
    Syuita bu...?
    

1. 
   simfonik orkestr uchun mo‘ljallangan asar;
   
2. 
   organ uchun moMjallangan polifonik asar;
   

4. 
   raqs turkumi;
   
5. 
   sahnaviy asar turi.
   

41. 
    An’anaviy syuita tarkibiga kirgan raqslarni aniqlang.
    

1. 
   Polonez, mazurka, krakovyak;
   
2. 
   gopak, xorovod;
   

4. 
   allemanda, sarabanda, kuranta, jiga, menuet, burre;
   
5. 
   barcha javoblar to'g'ri.
   

124


www.ziyouz.com kutubxonasi

42. 
    “Bel canto” so‘zining ma’nosi nima?
    

1. 
   tez kuylash;
   
2. 
   nolib kuylash;
   

4. 
   go‘zal kuylash;
   
5. 
   ilhomlanib kuylash.
   

43. 
    “Lamento”(nolish qo‘shig‘i) nomi bilan mashhur bo‘lgan ariya turini yaratuvchisi kim?
    

1. 
   V. Motsart;
   
2. 
   G. Gendel;
   

4. 
   K. Monteverdi;
   
5. 
   Dj. Verdi.
   

44. 
    “Recitative secco” so‘zining ma’nosi nima?
    

1. 
   jo‘rsiz rechitativ;
   
2. 
   barcha javob to‘g‘ri;
   

4. 
   quruq rechitativ, ya’ni asosan me’yoriy deklamatsion tuzilma- lardan iborat bo‘lib, klavesinning kamnamo akkordlari jo‘rligida ijro etilgan;
   
5. 
   hayajonli, jonli rechitativ.
   

45 “Recitative accomagnato” so‘zining ma’nosi nima?

1. 
   jo‘rsiz rechitativ;
   
2. 
   barcha javob to‘g‘ri;
   

4. 
   jo‘rlik rechitativ, orkestmi jo‘rligi bilan to‘ldirib turgan;
   
5. 
   to‘g‘ri javob yo‘q.
   

46. 
    Concerto grosso janrining rivoji uchun o‘z hissasini qo‘shgan kompozitorlar kim?
    

1. 
   I.S. Bax;
   
2. 
   J. Ramo;
   

4. 
   A. Korelli, A. Vivaldi;
   
5. 
   G. Gendel.
   

46. 
    Mashhur italiyan skripka cholg‘usi ustalari kim?
    

1. 
   Antonio Stradivari;
   
2. 
   Nikolo Amati;
   

4. 
   barcha javoblar to‘g‘ri;
   
5. 
   Djuzeppe Gvarneri. .
   

46. 
    Fransuz klavesin musiqa maktabining yirik namoyandasi kim?
    

a) Dj. Gabriyelli;
125


www.ziyouz.com kutubxonasi




b) Dj. Palestrina;

4. 
   Fransua Kupperen;
   
5. 
   I.S. Bax.
   

49.1. S. Bax bilan bir yilda tavallud topgan kompozitorlar kim?

1. 
   Georg Fridrix Gendel;
   
2. 
   Fransua Kupperen;
   

4. 
   "a" va "g" javoblari;
   
5. 
   Domenikko Skarlatti.
   

50. Ikki jildli “Yaxshi temperatsiya qilingan klavir” muallifl kim?

1. 
   Georg Fridrix Gendel;
   
2. 
   Fransua Kupperen;
   

4. 
   I.S. Bax;
   
5. 
   Domeniko Skarlatti.
   

126


www.ziyouz.com kutubxonasi

MUSIQIY ATAMALAR LUG‘ATI

ALLEMANDA - qadimgi nemis raqsi (XVI asrdan e’tiboran amaliyotda keng tarqalgan). 0‘rta vazmin tempdagi, ikki hissali o‘lchamda rivojlangan, birmuncha sokin harakatdagi yakunlangan kuy ko'rinishini namoyon qiladi. Raqs syuitalarida turkumning birinchi asari sifatida o‘rin olgan.
ARIYA - vokal musiqa janri bo‘lib, tuzilishi bo‘yicha opera oratoriya yoki kantata tarkibida yakunlangan lavha sifatida, kuychanligi bilan ajralib turadi, yakkaxon xonanda tomonidan orkestr jo‘rligida ijro etiladi.
BALET- sahna san’atining turi, o‘z mavzularini musiqiy-xoreografik timsollari misolida namoyish qiladi. 0‘z ichiga musiqa, xoreografiya, adabiyot, tasviriy san’at (dekoratsiyalar, liboslar, yorug‘lik)lami sintezini qamrab oladi. Italiyada XV asr oxirida pay do bo ‘ lgan bo ‘ Isa, mustaqil janr sifatida XVIII asrning 70-yillarida shakllandi. BALLADA (lot. ballo-raqsga tushaman) - dastlab roman xalqlarida xalq xor qo‘shiqlaridan kelib chiqqan bir ovozli raqsbop qo‘shiq bo'lgan, trubadur va truverlar san’atining muhim musiqiy-shoirona janrlaridan biri. XIX asrda vokal balladasi avstriya va nemis she’- riyati, kompozitor F. Shubert ijodi, rus balladasi - A. Verstovskiy, M. Glinka ijodiy faoliyatlari bilan bog'liq. XIX asrda ballada instumental asar sifatida shakllandi (F. Shopen ijodi).
VALS - eng ommalashib ketgan bal raqslaridan biri. 0‘rta va tez tempda, uch hissali o'lchamda, juftliklarni sokin aylanmali harakati misolida namoyon bo‘ladi.
VARIATSIYALAR (lot.-o‘zgarish, rang-baranglik) - musiqiy shakl bo‘lib, unda mavzu takroran faktura, lad, tonallik, garmoniya, ovozlarni solishtirish kontrapunkti, tembri, ritmi o‘zgartirilgan holatda keladi.
VYORDJINAL - Angliyada XVII asrda tarqalgan kichik hajmli klavesin turi.
VIRTUOZ (lot.-ko‘cha, iste’dod) - o‘z kasbining mahoratli ijrochisi. VOKALIZ- so‘zsiz asar bo'lib, ma’lum unli tovush (ko‘pincha “a” harfida) ijro etiladi. Asosan o‘quv, metodik maqsadlami ko‘zlab yaratilgan.


127


www.ziyouz.com kutubxonasi

GALYARDA - qadimgi italyan quvnoq raqslaridan biri bo‘lib, o‘rta- tez tempda, o‘ziga xos sakramlar harakati bilan ijro etilgan. XVI- XVII asrlar mobaynida Italiya va Fransiyada keng tarqalgan. Cholg‘u syuitalarga, asosan pavanadan so‘ng kiritilgan.

GARMONIYA - musiqaning ifoda vositalar tizimiga kiruvchi tonlami lad sharoitida ohangdoshliklarga birlashtirish asosi nazarda tutiladi. Garmoniyaning muhim ahamiyati kuyni bezash, unga jo‘r bo‘lish, umumiy jarangning rangliligini ta’minlab berish.
GOMOFONIYA (yunon.-bir ohangdoshlik, unison) - ko‘p ovozlik turi bo‘lib, unda ovozlar bosh va jo‘rliklar toifasiga ajratiladi. GRIGORYANSKIY XORAL - katolik cherkovining umumiy diniy aytimlarining nomlanishi, VI-VII asr bo‘sag‘asida. Rim Papasi Grigoriy I tomonidan qat’iy tizimga solib muvofiqlashtirilgan Grigoryan xoral - qat’iy diatonik kuylash aytimlari bo'lib, tor diapazonda erkak ovozlarining xori tomonidan unison tarzda ijro etiladi.
GUSLI - qadimgi rus torli-chertma cholg‘usi. V asrdan e’tiboran ma’lum. Uning ilk ko‘rinishlari trapetsiyasimon taxtali quti va bir necha torlami eslatgan. Yangi gusli cholg‘ulari 13-14 torga ega. DIAPAZON - ovoz, musiqiy cholg‘u, kuyning tovush hajmidir. Eng pastki va yuqori tovush kengligi bilan oMchanadi.
DIVERTISMENT - maishiy xarakterdagi asar yoki asarlar to‘plami. Musiqiy janr sifatida o‘z ichiga sonata va syuita belgilarini qamrab oladi.
DINAMIKA - tovush jarangining turli balandligi, nisbiy ma’noga ega. Italyan terminlar-piano (past jarang), forte (baland jarang) va b. DUET - ikki ijrochi (xonanda yoki sozandalarjdan tashkil topgan ansambl.
JANR - serma’no tushuncha bo‘lib, musiqiy asarlami tarixan shakllangan tur va ko‘rinishini ifodalaydi. Janrlar asarlaming tarixiy kelib chiqishi, mazmuni, shakl-shamoyili, ijro etilishining maqsadi va ijro etilish jarayoni, idrok qilinishi kabi tomonlar bilan uzviy bogTiq. JIGA - tez sur’atdagi ingliz xalq raqsi bo‘lib, trio harakatida namoyon etiladi. Jiga XVII asr raqs syuitasi tarkibiga yakunlovchi asar o‘mida kiritilgan.


128


www.ziyouz.com kutubxonasi




ZINGSHPIL - milliy nemis va Avstriya mamlakatlarining hajviy operasi. Musiqiy nomerlar orasida og‘zaki nutq dialoglari o‘rin oladi. IMPROVIZATSIYA (badihalik) - ko‘plab san’atlarda uchraydigan o‘ziga xos badiiy ijodiyot turi boTib, unda asar ijro jarayonida yaratiladi. Turli musiqiy cholg‘ularda badihalik qilgan sozandalami improvizatorlar deb atashadi.
IMITATSIYA - aniq yoki o‘xshatma sifatida kuyni ma’lum ovozga, so‘ng boshqa ovozlarga o‘tkazilishi.
KANON - ketma-ket ovozlar imitatsiyasiga asoslangan polifonik musiqa janridir. Har bir ovozda nafaqat mavzu, balki uning aksi ham ketma-ket o'tkaziladi.
KANT AT A (ital. santare-kuylash) - yakkaxon xonanda, xor va orkestr uchun moTjallangan tantanali va lirik-epik xarakterdagi asar. 0‘zining tuzilishiga ko‘ra, oratoriya va operaga yaqin bo Tib, biroq ixcham shakli, mazmunining bir toifaligi va sujetning dramaturgiyasi ishlab chiqilmaganligi bilan farqlanadi.
KANTOR - dastlab katolik xizmatida ishtirok etuvchi cherkov xonandasi. Protestantlarda - cherkov xorining rahbari va dirijyori, organchisi.
KAPELLA - xor asarlarini professional xor jamoasi tomonidan jo‘rsiz ijro etilishi (a capella). Kapella - orkestming o‘ziga xos tarkibi sifatida (harbiy kapella, jaz kapellasi va b.) va bir necha yirik simfonik orkestrlami nomlanishidir.
KAPELMEYSTER - dastlab XVI-XVIII asrlarda xor yoki cholg‘u kapella rahbari boTgan. So‘ng XIX asrda xor yoki simfonik orkestr dirijyori atalgan.
KAPRICHCHO (KAPRICHCHIO) - yorqin texnik mahoratli, erkin shakldagi cholg‘u asar. Kayfiyatlar va lavhalami g‘ayritabiiy o‘zgarishiga xos.
KVARTET - kamer musiqaning yetakchi janri. To‘rtta ijrochi uchun moTjallangan musiqiy asar (cholg‘u va ovozlar). Kvartetlar bir turdosh (masalan, ikkita skripka, alt, violonchel) yoki aralash (torli, puflama va fortepiano) cholg'ulari uchun. Ilk bor kvartetlami chex kompozitorlari XVIII asr birinchi choragida o‘z ijodlarida qoTlab kelganlar.