R tursunova, G. Tursunova jahon musiqa tarixi

Qahramonlik—
 kompozitorning eng xush ko‘rgan va sevgan 
mavzularidan biri. Inson ulugiigi,  uning jasurligi va jasorati, ozodlik 
uchun  kurashishi  -   asosiy  mavzular  o‘mida  ko‘tariladi  (Gendeidan 
so‘ng bu an’anani Betxoven davom ettirdi).
Zamondoshi I.S.  Bax o‘zining monumental xor asarlarida ruhiy 
hissiyot  va  yetik  muammolami  ko'tarishga  harakat  qiladi.  Injil  va 
Bibiiya  kompozitor  oratoriyalarining  sujet  manbai  b o iib ,  bu  yerda 
ko'plab qarama-qarshi, yorqin xarakterlar mujassam etilgan.  Bulami 
bari -  inson qalbi, uning kechinmalari Gendelni ham juda qiziqtirgan.
Kompozitor  Londonda  yashagan  vaqtida  Bibiiya  mavzularini 
“o'ziniki”  deb qabul  qilgan.  Oddiy  savodli  ingliz,  albatta,  Bibliyani 
o‘qigan.  Aholi  orasida  Bibliyadan  olingan  ismlar  -   Djeremi  -  
Iyeremiya, Djonatan -  Ionafan kabilar keng tarqalgan. Bibliyada ro‘y 
bergan  voqeliklar  (Gendel  oratoriyalarida  ham)  XVIII  asr  birinchi 
yarmi Angliyaning harbiy-siyosiy sharoitiga mos tushgan.
Gendelning  oratoriyadagi  musiqiy  dramaturgiyasi  opera 
dramaturgiyasidan  nima  bilan  farq  qilgan?  degan  savol  tug‘iladi, 
albatta.  Operalarda  ko‘pincha  xor  va  keng  xor  lavhalari  boim agan 
(bu  moliyaviy  masalalar bilan  bevosita  bog iiq   edi).  Oratoriyalarda 
esa  xor  bosh  vazifani  amalga  oshirib,  ba’zida  yakkaxonlami  to‘sib 
qo‘yadi.  Gendel  xorlari  xilma-xil  va  turfa.  Uning  zamondoshlari 
qatorida  Baxdan tashqari  hech  kim  unga  teng  kela  olmagan.  Uning 
mahorati  operalarda  Musorgskiy  kabi jonli  esda  qoluvchi  xarakter, 
taqdirlar  va  siymolar  bilan  to‘ldirilgan.  Oratoriyalarda  insoniyat 
taqdirini ko‘rsatish xorlar zimmasiga yuklangan.
Oratoriya  qahramonlari  opera  an’analari  va  qolipiga  mos 
tushgan  shaklga  to ‘g‘ri  kelmaydi.  Ular  juda  murakkab,  ba’zida 
kutilmagan darajada qarama-qarshi va ziddiyatlidir. Bu yerda musiqa 
erkin,  turfa  musiqiy  shakllarni  qo‘llanilishi  bilan  ko‘zga tashlanadi, 
jumladan, asarda an’anaviy “da capo” shakli kam uchraydi.
"