R tursunova, G. Tursunova jahon musiqa tarixi

Tayanch so‘zlar: qadimgi musiqa, antik davr, Pifiya va Kapitoliy o'yinlari, Yunoniston, tragediya, qadimgi afsonalar, Rim musiqa madaniyati, pantomime teatri.
Nazorat savollari

1. 
   Qadimgi musiqa madaniyati o‘choqlariga ta’rif bering.
   
2. 
   Pifiya va Kapitoliy o‘yinlari haqida so‘zlab bering.
   

4. 
   Qadimgi Yunonistonda tantanali aytim va rivoyatlarni kuy- lovchi professional va mohir xonandalar qanday atalgan?
   
5. 
   Qadimgi yunon tragediyalari mualliflari kim?
   
6. 
   Qadimgi yunon afsonalarida san’at parilari nechta?
   
7. 
   Yunon afsonalaridagi san’at rahnamosi kim?
   

Adabiyotlar

1. 
   Гуревич E. История зарубежной музыки. 2-е изд. - М., 2000.
   
2. 
   Салонов М. Менестрели. Книга о музыке средневековой Европы. - М., 2004
   

1. 
   Mirhaydarova Z. Jahon xalqlari musiqa san’atining rivojlanish jarayoni. -T., 2008.
   
2. 
   Trigulova A. Xorijiy musiqa adabiyoti (o‘quv qo^bllanma).~-T., 2009.
   

в

2. 
   bob. O‘RTA ASR MUSIQA MADANIYATI
   

asrlarga qadar musiqa san’atining faqatgina bir sohasi, ya’ni xristian cherkovlari musi- qasi bizgacha yozma yodgorliklarini qol- dirdi.
Yarim ming yillik davomida G‘arbiy Yevropa musiqa madaniyati cherkov va xalq musiqa sohalari doiralari bilan chegaralanib kelindi, ammo XH-XIII asrlarda saroy musiqiy-shoirona ijodiyoti yangi shakllari va cherkov musiqasining yangicha ko‘rinishi


0‘n ikki yuz yillik mobaynida davom etgan bu katta asr ijtimoiy jarayon-hodisalaming keskinligi va murakkabligi bilan tavsiflanadi. Xonavayron bo‘lgan Rim imperiyasi hududlarida tez orada ro‘y bergan qonli urushlar, dehqonlaming hokimiyatga qarshi norozilik chiqishlari, diniy va dunyoviy hokimiyat o‘rtasidagi ziddiyatlarning tobora kuchayib avj olishi, olim va yozuvchilar tomonidan bu davrni “zulmat va qorong‘u” ranglarda aks etilishiga sabab bo‘lgani bejiz emas.
G'arbiy Yevropa musiqa madaniyatining mazkur davri keng qamrovli va davomiyligi, o‘rta asr davrini yaxlit ko‘rinish bilan anglab izohlashga birmuncha mushkullik tug'diradi. Qolaversa, XII
bilan boyitildi. Yangilanish jarayoni rivoj- langan feodaiizm shart-sharoitida amalga oshirildi.
XVII asrga qadar diniy cherkov mas- kanlari - musiqa san'atini professional mar- kazi bo‘lib kelgan. Cherkov madaniyati doirasida yuksak badiiy qadriyatlar, turli xil musiqiy janrlar, musiqa nazariyasi, nota- lashtirish va pedagogika ilmi rivoj topdi.
Yevropa madaniyati uchun cherkov va saroy san’atlarining o‘zaro bog‘lanish jarayoni juda muhim ahamiyatga ega bo‘lgan. Ilk xristian cherkov musiqasi O‘rta yer dengizining bir qator madaniyatlari (xususan, ludey, Misr-Suriya-Falastin, kechki antik) an’analari bilan bevosita bog‘liq edi. Sinagog va xram ibodatlariga antifon va responsorial psalmodiya ildizlari tortiladi. Madhiyalarda antik madhiyachilikning ta’siri ham seziladi.
Bibliyadan olingan parchalarni xirgoyi qilish an’anasi (liturgik rechitativ) ham shakllana boshladi, “agapa” yoki “muhabbat kecha- lari” xristian ibodat marosimining asosiy shakllari paydo bo‘lishida muhim ahamiyat kasb etdi. Ulardan esa liturgiyaning kechki shakllari asta-sekin rivoj topdi. Tobora cherkov ibodatining yaxlit, turkumli tizimi shakllandi: kunlik ibodat (asosiy marosim - tushlik vaqti), hafta ibodati (markazida yakshanba kunidagi marosim), yillik ibodati (ko‘chiriladigan va ko‘chirilmaydigan bayram marosimlari).
Ilk xristian qo‘shiqchiligi bir ovozli an’anada rivojlangan edi. Uzoq asrlar mobaynida (1 ming yillikning oxirigacha) cherkov qo‘shiqchiligida ayollaming ishtirok etishi va musiqiy cholg‘ulaming qo‘llanilishi man etilgan. Cherkovni G‘arbiy katolikva Sharqpravoslav turlariga bo‘linishi 1054-yili “sxizma” bilan rasmiy tasdiqiangan.
G‘arbiy Yevropada bir qator katolik mahalliy markazlari, o‘zlarini liturgiyalari bilan namoyon bo‘ladi: Rim, Milan, Qadimgi Ispan, Qadimgi Fransuz, Kelt liturgiyalari nihoyatda mashhur bo‘ldi. Asta-sekin rasmiy Rim xorali (Grigoryan xorali) barcha mintaqaviy an’analarni chetga surib, markaziy maydonni egalladi.
Katolik qo‘shiqchiligidagi amalga oshirilgan islohot Rim Papasi Grigoriy I nomi bilan bog‘liqdir. Ma’lumki, Grigoriy I hokimiyatga

VI-VII asr o‘rtalarida keldi. Grigoryan xoral kuylash san’ati bilan qiyoslanadi.
Melodik va ritmik sur’atlari birmuncha tekis va aniqlik bilan ajralib turuvchi qat’iy aytimlar, unison tarzida xor va yakkaxorlar bilan ijro etilib, dunyoviy hayotdan voz kechish va yiroqlashish, ilohiy hayajonni tinglovchilarga baxsh etishga chorlagan.

Rim Papasi qaramog‘ida bo‘lgan barcha davlat va mamlakatlarning katolik cherkovlari uchun diniy marosimlami o‘tkazishning bir xil an’analari urf bo‘ldi.