R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

ista k , tilak, buyruq, imkoniyat, zarurat, majburiylik va h. ma’nolar
gap tarkibida turlicha — kirish bo‘lak, kiritma bolak kabi gapning
boshq a bo‘laklari bilan tobe-hokimlik munosabatiga kirishmaydigan
va shu boisdan so‘z birikmalarini ham 
tashkil eta olmaydigan
m od al va tasdiq-inkor so‘zlar vositasida kengaytiriladi. Masalan:
1. 
Nigora, 
ehtimol keladi. 2. Biz, shubhasiz, yutib chiqamiz.
Gaplardagi 
ehtimol, shubhasiz s o ‘z-gaplari sodda gap tarkibiga kirar
e k a n , gap 
bo‘laklari bilan grammatik aloqaga kirishmasa-da,
m azm unan ( P m)ning tegishli ma’nolarini muayyanlashtiradi. Modal
kengaytiruvchilar bu bilan lisoniy gap mazmunini nutqda to‘laroq
ochish ga yordam beradi.
So‘z kengaytiruvchilari. Gap tarkibidagi mustaqii so'zlik
ma'vqeini saqlagan barcha so‘zlarning ma’noviy qobiliyati asosida
kengaya olishini va shu qobiliyatni namoyon qilishini ta’minlovchi
lu g‘ aviy birlik 
so'z kengaytiruvchisi deyiladi. So‘z kengaytiruvchisi
336

---

gapning qurilishiga b ev o sita . aloqador hodisa bo‘Imay, ma’lum bir
so'ziiing ma’nosini m uay y an la sh itirish , uni ochib berishga aloqador
bo‘lgan hodisa. S o ‘ z k e n g a y tir u v c h isi mustaqil, alohida bir gap
bo‘lagi — gap qurilishiriing za ru riy tarkibiy qismi emas. U gapning
ma’lum bir b o ‘lagiga e r g a sh ib , tobelanib keladi, gap markazi —
kesim tarkibídagi 
k e s im lik q o ‘shimchasi bilan 
bog‘lanmaydi.
Aniqlovchi ana s h u n d a y b o ‘ lakr»ing usullik ko'rinishí. Masalan, 
Bu
kitobni kecha