R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

fonemasining
undoshlik, shovqinlilik, jarangsizlik, portlovchilik, lab-lablik kabi
belgilarga ega ekanligi 
haqidagi 
«tabiiy» (go‘yoki o ‘zi hosil
qilingan) bilimga ega bo‘ ladi. Nutq so'zlaganda, ana shu umumiy
belgini jonlantirishga, ongidagi imkoniyatni voqelantirishga, fonetik
umumiylikni xususiylashtirishga harakat qiladi.
Lisoniy 
birlildar 
nutqiy 
birliklarga 
nisbatan 
miqdoran
cheklangan boisa-da, am m o ularning soni ham sanoqli emas. Shu
boisdan ularning xotirada saqlanish mexanizmini bilish lozim
boiadi.
Ma’lu mki, inson narsani uning umumlashtiruvchi va farqlovchi
belgilari asosida xotirada saqlaydi. Xotirada saqlanishi lozim
boigan narsa miqdor jihatdan ko‘p b oisa, eslab qolishning asosiy
y o i i — tasniflash, ya’ni guruhga ajratish. Tasnif esa o ‘xshash va
noo‘xshash, umumiy va farqlovchi belgilarini aniqlash asosida
kechadi. Bu tamoyil barcha lisoniy birliklar, xususan, fonemalar
tasnifida ham t o ia amal
Hozirgi o ‘zbek tilida 30 ta fonem a so'zlovchi ongida, awalo,
ikki guruh - unli va undoshga boiin gan holda mavjud boiadi. Bu
guruhlar tovush talaffuzidagi 
ovoz va shovqinning ishtiroki
darajasiga 
qarab 
belgilanadi. 
B o iin ish
shu 
tarzda 
alohida
fonemagacha davom etib boradi. U nli ham, undosh ham qarama-
qarslii belgilari asosida kichik guruhchalarga boiinib boraveradi.
Masalan, o‘zbek tilidagi 6 ta 
unli bir tizim b oiib , ular
shovqinsizligi bilan undoshdan ajraladi. Biroq bu tizimchaning o ‘zi
ham unsurlarning 
qarama-qarshi