R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

bog^lash uchungina xizmat qiladi, x o lo s. Unga tegishlidek tuyulgan
ma’nolar qolipni toidirayotgan leksemalarning ma’noviy m ohiyati
bilan bog‘liq bo‘lib, mazkur q o ‘shimchalar namoyon qiluvchi
vositalardir, xolos.
[Ismkc,ishik 
q o 'sh im ch asi 
_ Fe’l] qolipi. SBning bu LSQi birinchi
uzvi morfologik shakllangan va shuning uchun [ShMJ] birikuv
omiliga ega va ikkinchi qism da gram m atik ko'rsatkich bog'laiiish
32 1

---

u ch u n nisbatan ahamiyatsiz bo'iganligi bois, birikuv omillarining
M ShJ kombinatsiyasi amal qiladi.
Qolipning birinchi uzvini ism turkumiga oid so‘zlar to‘ldirib,
ular hokim uzvga tushum, jo ‘nalish, o ‘rin-payt, chiqish kelishikJari
shakllari bilan bog‘lanadi. Birinchi uzvi asosida LSQ quyidagi
k o ‘rinishlarga ega bo‘ladi (39-jadvaI):
39-jadval
[Ismkelish¡k 
40
‘ s i i i m c i i a s i
. F e’l]
[Ismtushum
k e l i s h i g i _ p e JJ j
[ I s m j o ' n a i i s h
k e l is h ig i_ p e ’ JJ
[IsmG'rm-
p a y t
k e l i s h ig i _
F e’l]
[Ismchi4lsh
k e l i s h i g i _ p g ’ ] j
LSQning har bir ko‘rinishi [Ism] uzvining bo'linishi asosida
yan a 
tarmoqlanadi. 
Masalan, 
[Ismtushum keiishigi_Fe ’l] 
qolipi
quyidagi 
nutqiy 
hosilalarni 
beradi: 
[Ottushum 
ke!ishigi_pe ’|j ^
[S ifa ttushum kelishigi.pg’J]^ [Ismtushu[" kclishigi_pe ’|j ^ Jg01jtushura kelishigi.
F e ’l], [OImoshtushuni keiish¡gi_Fe’i] [Harakat nomitushum keiishigi_pe’|]
((Ar.iiobni/yaxshini/o ‘nni ayir, uni (gapirish/ o'qimoq/ so'ramoq/