R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

substansial tilshunoslik, 
b ir tom ondan, 
formal tilshunoslikdan,
ik k in ch i 
tom ondan, 
s o f 
struktural-funksional 
ta h lil 
(P ra g a
strukturalizm i) dan tu b d an farq qiladi va fanda 
yangi bir ilmiy
y o ‘ndlish 
m avqeni kasb e ta d i.
Qo'llanma 
o ‘quv-m etodik maqsadlarni ko‘zlayotganligi v a
o'zbek tilshunosligining m a ’Ium bir bosqichini (jumladan, form al-
funksional, substansial yo‘nalishdagi tadqiqotlarni) yakunlovchi is h
boMganligi sababli unda A.Abduazizov, M.Abuzalova, Sh.Akramov,
TAsadov, 
B.Badriddinova, 
E.Begmatov, 
Sh.Bobojonov,
O.Bczorov, 
M .B osh m on ov, 
I.Madrahimov, 
N .M ahmudov,
B.Mengliyev, S.M uham m adjonova, N.M usulmonova, D.N abiyeva,
M.Narziyeva, 
S.Nazarova, 
G .N e ’matova, 
L .N e’m atova,
A N urmonov, 
D .N u n n on ova, 
Sh.Orifjonova, 
R.Rasulov,
Sh.Rahmatullayev, 
R.Sayfullayeva, 
R.Safarova, 
H .Saidova,
H.Usmonova, 
B.Yorov, 
L.Raupova, B.Qilichev, 
S.G 'iyosov,
Sh.Shahobidd inova, 
N.Shirinova, 
O.Shukurov, 
M .Qurbonova,
Z.Yunusova, 
N .Y o‘ldosheva, 
N.Vohidova, 
G.Toirova 
kabi
tilshimoslarning ishlaridan liam unumli foydalanildi va ayrini
o'rinlarda qo'llanmaning m a ’Ium bir band yoki bo'lim i shu sohani
maxsus tadqiq qilgan dissertatsion va monografik tadqiqotlar
asosida talqin 
qilindi. 
Ishlardan aynan olingan o ‘rinlargina
qo‘llanmada 
manbalari 
ko‘rsatilgan 
holda 
berildi. 
Aynan
olinmagan, lek in monografik tadqiqotlarda batafsil yoritilgan
mavzular (chunonchi, o ‘z b e k tili fonemalarining oppozitiv siralari
va turlari, fonetik hodisalar, so‘zlararo ma’noviy va shakliy
munosabatlar) 
bayoni sh u
mavzu va yo‘nalishda yaratilgan
tadqiqotlar asosida yoritilgan bo‘lsa-da, bu monografik tadqiqotlar:
-
keng 
jamoatclulikka ma’Ium boiganligi 
(chunonclii:
A A lduazizovning « 0 ‘zbek tili 
fonologiyasi va morfologiyasi»,
M.Mirtojiyevning « 0 ‘zbelc tilida polisemiya» va b.);
-
o ‘quv fanining mazkur namunaviy dasturida hamda ushbu
qo‘llanmaning so‘ngida ilova qilinadigan ilm iy adabiyotlar v a
manbalar sirasida keltirilganligi;
-
bu « S o ‘zboshi»da ta’kidlanayotganligi sabablariga ko‘ ra
alohida ajratilmadi.
0 ‘zbek 
substansial 
tilshunosligi 
asoschilari 
A.Fitrat,
A .G ‘ulomov, 
yetuk namoyandalari F.Abdullayev, G.Abdurali-
rtionov, M.Asqarova, O .A zizov, A.Borovkov, A.Hojiyev, S.Ibrohi-
5

---

m o v , 
F.K am olov, 
A.Kononov, 
M.Mirzayev, 
A.Muxtorov,
I.Rasulov, V.V.Reshetov, A.Rustamov, U.Tursunov, X.Xoliyorov,
R .Q o ‘ng‘urov, Sh.Shoabdurahmonov, S.Usmonov kabilar bo‘lgan
o ‘zb ek formal tilshunosligining1 bevosita davomi va unga tayanishi
sababli reallik, obyektivlik - lisoniy birliklaming nutqiy voqelanish