R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

birga ishlamoq.
10.C h K d a
« to ‘sa td a n »
m a’noli 
ravishga 
o'tadi: 
birdan
qichqirib yubordi.
1 1
. 
[-day]
sh ak li bilan r a v ish b o ‘lib keladi: 
birday.
12. [-ov] afTiksini olib « g u m o n » m a’noli olm osh: 
Birov keldi.
13. [
-or/-on\
afTiksini o l i b keladi: 
birorta, bironta.
14. 
[-gina]
yu klam asi b ila n «chegaralash» m a ’nosi: 
birgina.
1 5 .F o n etik o'zgargan 
[ham]
yuklam asi bilan «kuchaytirish»
m a ’nosi: 
biram.
16. 
[-oq\
e le m e n ti b ila n bogMovchi vazifasida: 
biroq.
Shuningdek, 
[bir\
so 'zi 
[rov\, [pas], [nafas], [zum],
1
p a y t], [yii],
[vaqt],
[
oy}, [kun]
 
( [
birrov
], 
[bir pas], [bir nafas]), 
[necha],
[muncha], [sidirg‘a], [oz\, \muncha], [qadar] ([bir necha], [bir oz],
[bir muncha]), [nima], 
[narsa] {(bir nima),
 
(bir narsa
) ) ,
[qator],
[talay] ((bir qator), (bir ta fa y )), [xil] (bir xil), [b a ’zi], [har],
( (
b a ’zi
bir),
(
har bir))
so 'zi bilan b ir g a kela oladi.
Bir
so ‘zi 
takrorlanib 
kela oladi: 
(bir-bir)
 
(«tartib 
bilan»
m a ’nosida), 
[birma-bir]
 
(«batafsil» 
m a’nosida), 
[birdan-bir]
(«yagona» m a ’n o sid a ), 
(bir-biridan)
(«o'zaro» m a’n o sid a ), 
(bir-
biriga)
(«biri ikkinchisiga» m a ’nosida).
0
‘zbek tilid a
[bir]
so‘ z i
[ilk], [yakka], [yolg‘iz], [yagona]
so'zi
bilan m a’n od osh lik kasb e ta d i.
Sanoq sonning hisob so‘zi bilan qoMlanilishi. 
S a n o q son
o 'lc h o v birligini ifo d a lo v c h i so 'z bilan birga q o 'lla n ilish i ham
m umkin: 
[gektar[, [tanob], [tosh[, [bosh], [tup]
kabi. B u n d a y s o ‘z
hisob so'zi
 (num erativ) d e y ila d i. H isob so ‘zi, odatda, ot tu rk u m id an
bo'ladi va alohida L M G n i tashkil etadi.
H isob s o ‘zi o ‘zi b irik k an son bilan birga ajralmas sintaktik
birlikni tashkil etib , gapda bir sintaktik pozitsiyadan o ‘rin o la d i.
Hisob so ‘zi q a d im d a n o'zb ek tilida faol q o lla n g a r . Bugungi
kunda ulam in g ayrim i b u tu n la y iste’m oldan chiqib k etg a n yoki
ju d a kam ishlatiladi. U la r g a
[qadoq[, [Jon], [tanob], [gaz], [sarjin],
249

---

I
p a y s a ], 
[taxta], 
[enlik], 
[so‘lkavoy\, 
[tosh], 
[pud], 
[mahal],
[yumaloq]
(c h o y ), 
mehnat kuni
(u ch m ehnat kuni).
[Gektar], [gradus], [kilovatt-soat], [kubometr], [metr] (santimetr,
m i/lim etr), [minut], [par], [pachka],
[so/üc], 
[senmer], [mehnat kuni]
k a b i h iso b s o ‘z i o'zbek tiliga XX asrda kirib kelgan.
H iso b s o ‘z i tizim i o ch iq sistema.
H iso b s o ‘zi L M G si quyidagi m ikrosistem alardan tashkil
to p a d i:
1. P red m etn i yakkalab hisoblash uch u n ishlatiladigan hisob
s o 'z i:
[bosh], [nafar], [dona], [nusxa], [iup], [jon].
2. P red m etn i butun yoki t o ‘daning qism i sifatida hisoblash
u c h u n
ishlatiladigan 
hisob so 'zi: 
[burda], 
[varaq], 
[luqma],
[parcha],
[
p oy], [siqim], [tilim], [tomchi], [to‘g ‘ram], [chaqmoq],
[chim dim ], [shingil], [quiturn],
3. P red m etn i to'dalab, guruhlab hisoblash uch u n ishlatiladigan
h is o b s o ‘zi: 
[bog], [gala], [guruh], [dasta], [to ‘da], [to‘p], [shoda],
[quchoq], [hovuch],
4. P red m etn i juftlab hisoblash uchun ishlatiladigan hisob
s o 'z i:
[juft], (par).
5. P red m etn in g
og'irlik 
o ‘lchovini 
hisoblash 
u ch u n
ish la tila d ig a n
hisob so'zi: 
[gramm], [kilogramm],
 
[
litr
], 
[pud],
[tonna], [sentner], [misqol], [qadoq], [botmon], 
[kosa], [piyola],