R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

nom i: 
[Siltama]
 
(go'shtli ovqat), 
[
Qoraqum]
(sh o k o la d ) 
[Chiyal yaxnasi}.
8
. I l o h i y tu sh u n ch a n i ifodalovchi nom: 
[Alloh\,
[
D o‘zax
\ , [/«>],
[ 
Buroq].
A to q li 
ot m atn d an , nutq vaziyatidan uzilgan h o ld a atash
m a’n o sig a ega b o ‘ lm aydi, faqat kontekstda reallashadi. M asalan,
[Sanam]
s o 'z in in g atoqli yoki turdosh ek an ligi shu so 'zn i qurshab
turgan s o ‘z yordam ida anglashiladi. Bu jih atd an a to q li o t olm oshga
o'xshab k e t a d i.
222

---

A toqli otning aksariyati tu r d o sh ot va boshqa turkum s o 'z i
asosida vujudga 
kelgan. 
T urdosh 
otdan: 
[Asal\, 
[D ilshoda],
[Rayhon], [Anor
] ; fe ’ldan: 
[S o tib o ld i], [O'lmas
], 
[Itolmas], [ Turdi
] ;
sifatdan: 
[Shirin], [Buyuk], [Aziz\,
[ 
U lug
']; 
sondan: 
[Yetm ishboy],
[Saksonboy]
kabi.
Bir jinsdagi p red m etla rn in g u m u m iy n o m in i b ildiruvchi o t
turdosh ot
deyiladi. T urdosli ot ot tu rk u m ig a kirgan s o ‘zn in g a s o s iy
qism ini 
tashkil 
etadi: 
\_tog1], 
[qishloq], 
[mashina], 
\sevg¿\,
[/
nuhabbat
]. T urdosh 
o t d a
p r e d m e tlik
va 
belgilik 
x u su siy a ti
yaxlitlashgan h o ld a m avjud boMadi. C hunki har q an d ay narsa —
belgi-xususiyat m ajm ui.
A toqli va turdosh o t
n afaq at lu g‘aviy sem an tik asi, b a lk i
grammatik xususiyati b ila n ham fa rq la n a d i. M asalan , a to q li o t ,
asosan, birlik so n d a q o ‘lla n a d i. K .o ‘plik son shaklida b u tu n la y
boshqa m a’no b o ‘y o g ‘iga 
ega b o ‘ladi: 
Farhodlar keldi kan a l
qavnoqqa
(Tu rs.).
Turdosh 
o t 
atoq li 
o td a n
h o s i l
b o lish i h a m
m u m k ín :
\musliinka\, [xosiyatxon], [rcntgen], [am per],
Turdosh ot ifod alan gan tu sh u n c h a n in g xarakteriga k o ‘ra:
a) m uayyan;
b) ma’vhum otlarga bo‘ lin a d i.
M u ayjan va mavhum 
ot. 
S e z g i a ’zo si bilan se z ish m u m k in
bo‘lgan predm etni a to v c h i — ot 
m u ayyan ot. 
M uayyan o t n i
bevosita sanash m um kin. 
S h u n in g u cliu n bunday o t sa n o q s o n
bilan m unosabatga k irish ad i. S h u n in g d e k , shaxsiy b ah o sh a k li,
k o‘plik q c'sh im c h a sin i o lis h i m urnkin: 
(beshta ciaftar), (yuz/ab
odam),
(o 
‘g'ilcha),
(
qizgina
) .
M uayyan ot quyidagi L M T g a e g a :
1
. M odda nom i: 
[oltin],
[
kum ush
], 
[qum],