R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

m o s la s h ib n a m o y o n b o ‘ladi. 
B unda voqelangan nutqiy m a ’n o
s e m e m a d a n
harakatning 
kim gadir tegishliligi, 
«tez v a ravon
e k a n lig i» , «harakatning m ata ustida amalga oshayotganligi» kabi
xu su siy h elg isi bilan farqlanadi. B u belgi sem em ada aks etm agan
b o ‘ü b , n u t q jarayonida hosil qilingan. N u tq iy m a ’n oning tayyor
e m a s lig i, ayniqsa, sem em an in g n u tq iy ma’n osi s o ‘zda k o ‘ch m a
m a ’n o s ifa tid a voqedanishlarida yanada yorqiaroq n am oyon bo'ladi.
U p a x ta termas, hasharchilarga suvchi ed i
 gapidagi 
[suvchi]
so ‘zin in g
m a ’n o si 
nutqiy bo‘lib, u a i «suv tash ish va yetkazib berish bilan
s h u g 'u lla n u v c h i kishi» deya bayon qilish m um kin. Bu nutqiy m a ’no
(suv)
so ‘ ziga 
(-du )
q o ‘sh im ch asin i q o ‘sh ish iso sid a [s«v] leksem asi
104

---

sem em asini ju z ’iy ia sh tir ib h o s il qilingan mazkur m a ’n o nutq
jarayoni m ahsuli.
Sem em aning 
k o 'c h m a m a ’n o sifatida qo'llanishida 
nutqiy
m a ’noning tayyor e m a slig i b eig isi aniqroq ko'zga ta sh la n a d i. 
Qush
edim, qanotimni q a y ird ila r
gap id agi (
qanot
) so ‘zida s e m e m a shu
tarzda juz’iy la sh g a n k i, 
uning 
atash 
sem alari so‘nib, s e m e m a
butunlay sifat o ‘z g a r ish ig a u chragan. Bu «o‘zgargan» holat h a m s o f
nutqiy jarayon m a h s u li.
Sememaning