R. K. Azimov Toshkent davlat texnika universiteti "Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish " kafedrasi professori

INTЕLLЕKTUАL RОBОT KОMPLЕKSLАRINI АSОSIY ELЕMЕNTLАRI VА ISHLАSH PRINSIPI

Zamonaviy yangi texnologiyalarda intellektual robototexnik sistemalni ishlatish hozirgi vaqtda dolzarb hisoblanadi . Intellektual robototexnik sistemalar robototexnikada uchinchi avlodga kiradi, ular o’zining turli sensor qurilmalari yordamida tashqi muhit bo’yicha informasiya oladi, uni qayta ishlab, qaror qabul qila oladi, hajmda o’zi faoliyatiga tajriba orttirish qobiliyatiga egadir.

Intellektual robottexnik sistemasining struktura sxemasi 8.1 rasmda keltirilgan

8.1 rasm Intellektual robottexnik sistemasining struktura sxemasi

intellektual robototexnik sistemaning kirishi bo’lib Axborotni kiritish bloki hizmat qiladi, u raqmli ma’lumotlarni, matnlarni, tasvirlarni kiritish uchun ishlatiladi.

Sistemaning kirishiga axborot tashqi muhitdan, boshqarish ob’ektidan foydalanuvchi tomonidan kiritilishi mumkin. Kirish axboroti mantiqiy chiqarish blokiga yoki ma’lumotla bazasiga yuboriladi. Ma’lumotlar bazasida robototexnika sohasidagi ob’ektlar bo’yucha simvolli va raqamli axborotlar saqlanadi. Mantiqiy chiqarish va boshqariluvchi axborotlarni shakllantirish bloki Intellektual sistemadagi noaniq formallashtirilgan masalalarni echimini topishni ta’minlaydi hamda Bilimlar bazasi(BB), Ma’lumotlar bazasi(MB), Maqsadlar bazasi(Maq.B), yechimning algoritmik metodlari bloki asosida foydalanuvchi yoki boshqarish ob’ekti uchun boshqarish axborotini shakllantirishga xizmat qiladi.

BB- bilimlar to’plamidan iborat. Masalan, predmet sohasidagi qonuniyatlar bo’yicha qoidalar sistemasidan tashkil topgan.

Maq.B-sistemaning local maqsadlari to’plamidan iborat va u aniq vaqtda , aniq jarayonda global maqsadga erishish uchun zarur bilimlar to’plamini o’z ichiga oladi.

Yechimnig algoritmik metodlari bloki- predmet sohasidagi masalani algoritm asosida echish dasturiy modullaridan tashkil topadi.

Bilimlarni o’zlashtirish bloki- dinamik bilimlarni tahlil qilishga hizmat qiladi.

Yechimlarni tushuntirish metodi bloki- oraliq natijani olishda foydalanuvchiga mantiqiy chiqarishni shakllantirib beradi.

Axborotlarni chiqarish bloki – sismening chiqishida ma’lumotlarni, tekstlarni, matnlarni, tasvirlarni va boshqa natijalarni foydalanuvchiga yoki boshqarish ob’ektiga chiarishni ta’minlaydi.

Teskari aloqa konturi intellectual sistemaning adaptivlik hususiyatini shakllantirishga xizmat qiladi.

Intellektual sistemani ishlatish jarayonida MB va BB bazasiga yangi axborotlar kiritib turiladi.