R. I. Toshmuhamedov

lar b o‘lib, poyaning bo‘yiga o ‘sishi uchun xizmat qiladi. Barglari oddiy, cho‘ziq
lentasimon bo‘lib, qin va barg yaproqchalaridan iborat. Barg yaproqchasining qin­
ga o ‘tish joyidagi tilcha shu oilaning sistematik belgilaridan biri hisoblanadi.
T o‘pguli - murakkab boshoq yoki ro‘vak. Boshoqchalar ostida esa shakli
o ‘zgargan bargcha boshoqcha tangachalari mavjud.
Har bir gul boshoqcha o ‘qida hosil bo‘lib, tashqi va ichki gul tangachalariga
ega.
Gullar mayda, k o ‘zga tashlanmaydigan, asosan 2 jinsli, faqatgina makkajo‘xori
turkumi vakillaridagina gullar ayrim jinsli, bir uyli. Gulqo‘rg‘on reduksiyalan-
gan, shuningdek, 2 ta gul pardasi - lodikulaga ega. Changchi asosan 3 ta, ba’zan
1 -2 yoki 6 ta (sholida).
Ginetseyi bitta, ikkita meva bargdan hosil b o‘lgan, tumshuqchasi ikki b o‘lakli,
patsimon. Tugunchasi ustki. Gul formulasi :P(2)+2 A 3G(2).
M evasi - don, ba’zi vakillarida don gultanachalari oilan birga bo‘ladi, arpa tur­
kumi vakillarida (69-70-rasm ).
8 
- O'simliklar sistematikasidan
amaliy mashg'ulotlar 
1 13
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

69-rasm. A - Yumshoq bug‘doy (Triticum aestivum); В - ekiladigan javdar (Se-
cale cereale):
1 - murakkab boshoq; 2 - boshoqcha; 3 - urug‘cha va lodikula; 4 - meva (don), 5 - barg 
(a - tilcha, b - quloqcha).
70-rasm. Qo‘ng‘irboshdoshlar (Poaceae)ning gul va boshoqchalari chizmasi:
A - uch gulli boshoqcha; В - boshoqcha diagrammasi; D - gul; E - gul.diagrammasi;
1 - boshoq o ‘qi; 2 - boshoqcha o‘qi; 
3 
- ostki boshoq tangacha; 
4 
- ustki boshoq tangacha;
5 - tashqi (ostki) gul tangacha; 6 - ichki (ustki gul tangacha); 7 - gul pardacha (lodikula);