R. I. Toshmuhamedov

30-mavzu. LOLAKABILAR SINFCHASI (Lilidae),
LOLANAMOLAR QABILASI (Liliales), LOLADOSHLAR
OILASI (Liliaceae) VAKILLARI BILAN TANISHISH
Kerakli materiallar: 
lola (Tulipa) va liliya (Lilium) kabi turkum vakillari ger-
bariysi va tirik obyektlar. Boshqa oila vakillari bilan taqqoslash maqsadida chuch-
momadoshlar oilasining ba’zi bir turkum vakillari (chuchmoma - Am aryllis, nar-
gis - Narcissus).
Umumiy tushuncha
Sinfni birurug‘pallalilar deb atalishiga asosiy sabab murtagining bir urug‘palla-
ga ega b o ‘lishidir. S in f3000 turkum va 63000 ga yaqin turga ega b o‘lib, asosan, bir
yillik, ikki yillik va ko‘p yillik o ‘t o ‘simliklari, oz bo‘lsa-da, daraxt, buta va liana
shakllari ham mavjud. Bu sinfning ko‘pchilik vakillari noqulay sharoitga yer ostida
ildizpoya, piyozbosh, tugunaklar hosil qilib moslashgan (geofitlar), o ‘ta namgarchi-
lik va botqoqlikda o ‘sishga moslashgan geliofitlar; namsizlikka (qurg‘oqchilikka)
moslashgan kserofitlar va qisqa muddat ichida o ‘z taraqqiyot davrini o ‘tkazadigan
efemerlardir.
Lolanamolar qabilasi 20 yaqin oilaga ega bo‘lib, ular xilma-xil ekologik muhit­
da uchraydi. K o‘pchilik vakillari ko‘p yillik o ‘t o ‘simliklaridir. Gullari yirik, ochiq
rangli, ikki jinsli, asosan aktinomorf, 3 a’zoli bo‘lib, 5 doirada joylashgan.
Gul qo‘rg‘oni tojsimon, ba’zi vakillaridagina kosachasimon b o‘lishi mumkin.
Androtseyi 6 ta erkin changchilardan iborat bo‘lib, 3 tadan 2 doirada joylashgan.
Ginetseyi sinkarp, asosan, 3 ta mevabargdan hosil bo‘ladi. Tugunchasi 3 uyali
bo‘lib, ustki (chuchmomadoshlar va sapsardoshlar oilasidan boshqa).
Mevasi - ko‘sak (chanoq), ba’zi vakillaridagina rezavor.
Barglari butun, parallel yoki yoysim on tomirlanishga ega.