R. I. Toshmuhamedov

4. Lishayniklar qanday usulda ko'payadi?
5. Lishayniklar qanday xo'jalik ahamiyatga ega?
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

II BOB. YUKSAK YOKI POYABARGLI 0 ‘SIMLIKLAR
(CORMOBIONTA)
Yuksak o'simliklar hozirgi vaqtda yer yuzida eng ko‘p tarqalgan o‘simliklardan
bo‘lib, asosan, avtotrof oziqlanadi.
Yuksak o ‘simliklaming urg'ochi jinsiy organi ulaming rivojlanish jarayonida
vujudga kelgan arxegon va urug'chidan iborat. Urg'ochi jinsiy organ - arxegon
ko'p hujayrali bo'lib, uning ichida tuxumhujayra juda yaxshi saqlanadi va himo-
yalanadi. Moxlardan tortib ochiq urug'lilaming hammasida ham arxegon bo'ladi,
urug'chi esa faqat gulli o'simliklardagina uchraydi. Tuxum hujayra urug'langandan
so'ng, hosil bo'lgan zigota ona o'simlik tanasidan ajralib chiqmaydi, balki dast­
labki taraqqiyotini shu ona o'simlikda o'tkazadi.
Yuksak o'simliklar o'zaro bir-biriga bog'liq bo'lgan sporofit va gametofitlaming
gallanib kelishi (nasllar almashinuvi) bilan o'zining qadimgi ajdodlari suvo'tlariga
o'xshaydi. O'simliklaming taraqqiyot davrida ulaming jinsiy organlari bo'lgan ar­
xegon va anteridiy lari gametofitda, jinssiz nasi sporalari esa sporofitda rivojlanadi.
Ulaming o'zaro bog'liqligi shundaki, zigotadan doim sporofit rivojlanadi. Sporofit
esa spora beradi. Sporalar o'sib, faqat gametofitga aylanadi, gametofitda esa jinsiy
organlar - arxegon va ayeteridiy hosil bo'ladi.
Yuksak o'simliklar quyidagi bo'limlarga bo'linadi:
1. Yo'sintoifa bo'limi (Bryophyta)
2. Psilofitlar yoki rinofittoifa bo'limi (Rhyniophyta)
3. Psilottoifa bo'limi (Psilotophyta)
4. Plauntoifa bo'limi (Lycopodiophyta)
5. Qirqbo'g'imtoifa bo'limi (Equisetophyta)