R. I. Toshmuhamedov

bo'ladi. Ular dalada tuproq ichida yoki omborlarda donlarda qishlaydi. Erta ba-
horda qulay sharoitda teleytosporalardan fragmobazidiya hosil bo'ladi. Agar tirik
obyekt bo'lmasa, hosil bo'lish jarayonini jadvaldan chizib olish kerak. Rasmda
to'rt fragmobazidiya va uning har bir hujayrasidan ajralgan bazidiosporali sterigma
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ko‘rsatiladi.
Shamolda bazidiosporalar ajralib chiqib, har tomonga tarqaladi. Ular zirkning
yosh bargiga tushganidagina o‘z taraqqiyotini davom ettiradi, aks holda, halok
bo‘ladi. Ko‘klamda zirkning yangi chiqqan nozik yosh bargiga tushgan bazidiaspo-
ra gifaga aylanadi. U epidermisini teshib, barg to‘qimasining ichiga kiradi. So‘ngra
hujayra oralig‘i bo‘ylab tarqab, u yerda o‘sa boshlaydi va bir yadroli gaploid mi-
tseliylar hosil qiladi. Shu mitseliylardan sporalar beruvchi organlar spermagoniy va
etsidiylar hosil bo‘ladi. Bu etsidiylar yetilganda yoriladi va ulardan etsidiosporalar
sochiladi. Etsidiyning uzunasiga kesmasini tayyor preparatda ko‘rish mumkin.
Buning uchun zararlangan zirk yoki do‘lana bargini olib, buzina novdasi orasiga
joylashtiriladi va etsidiy yostiqchasi bo'lgan bargdan ko‘ndalang kesik tayyorla­
nadi. Tanlab olingan yupqa kesik buyum oynasidagi glitserinli suvga qo‘yiladi va
qoplagich oyna bilan yopiladi. Mikroskopning kichik obyektivi orqali bokalsimon
shakldagi etsidiylar va uning ichida joylashgan etsidiosporalar ko‘riladi. Etsidiyli
barg bo‘lagining rasmini chizib oling.
Yetilgan etsidiosporalar don ekinlariga tushgandan so‘ng, mitseliy o‘sib chiqadi
va o‘simlik ichida tarqaladi, so‘ngra yozgi ureydosporalar, kuzda esa teleytospo­
ralar hosil qiladi.
Mustahkamlash uchun savollar