R. I. Ismailov, M. A. Eshmuhamedov polimerlarni qayta ishlash jarayoni

35-rasm.  «Verner-Pflyayderer» firmasi rezina aralashtirgichining 
aralashtirish kamerasi: 1 – sirpanuvchi turdagi pastki zatvorning yo‘nal-
tirgichlari;  2 – pnevmosilindr yo‘nilmasi; 3 – sirpanuvchi zatvorning 
pastki qismi; 4 – aralashtirish kamerasi qobig‘ining pastki qismi; 5 – 
rotor; 6 – qattiq qotishmali quyma; 7 – aralashtirish kamerasi qobig‘i-
ning yuqorigi qismi; 8 – korpusning yuqorigi qismi; 9 – yuqorigi 
zatvorning yuki; 10 – kamerani sovitish uchun bo‘shliq; 11 – rotorni 
sovitish uchun bo‘shliq; 12 – pastki zatvorni sovitish uchun bo‘shliq; 
13 – pastki zatvor; 14 – korpusning pastki qismi.

---

123
navbatida podshipniklar ishlashining harorat sharoitlarini 
yengil lashtiradi.
Rezina aralashtirgichning normal ishlashi va rezina 
aralashmasining sifati, asosan, materialga ishlov berishda 
hosil bo‘ladigan issiqlikning olib chiqib ketilishiga bog‘liq. 
Shu sababli, Rossiyadagi korxonalar va xorijiy firmalar rezina 
aralashtirgichlarni issiqlikni tez olib ketuvchi ichki sovitish 
kanallari bilan ishlab chiqarmoqda.
«Verner-Pflyayderer» firmasi rezina aralashtirgichlarining 
ikkita yarim bo‘lakdan iborat (4 va 7) va sirpanuvchi pastki 
zatvorli (13) almashtiriluvchi qobiqlarga ega bo‘lgan aralashtirish 
kamerasi. Almashtiriluvchi qobiq mashina korpusining pastki 
(14) va yuqorigi (8) qismlari oralig‘ida flanslar bilan siqilgan.
«Farrel» firmasi aralashtirish kamerasi silindrik qismi ning 
tashqi yuzasida parallel kanallari (2) bo‘lgan (36-rasm) rezina 
36-rasm. «Farrel» firmasi rezina aralashtirgichining  
oqimli sovituvchi aralashtirish kamerasi:  
1 – kollektor; 2 – parallel kanallar.
1
1
2
2

---

124
aralashtirgichlarni ishlab chiqaradi. Bu kanallar orqali katta 
tezlikda sovituvchi suv oqadi. U kollektor (1) ga to‘planib 
suvni olib ketish tarmog‘iga tashlanadi. Bunday oqimli deb 
ataluvchi sovitish tizimi, firma bergan ma’lumotlarga ko‘ra, 
aralashmaga ishlov berish vaqtini qisqartiradi va sovituvchi 
suvni 50% gacha tejaydi.
37-rasmda oval tipdagi rezina aralashtirgichlarning 
dumalash podshipniklarda ishlovchi rotori keltirilgan. Rotor (1) 
ZUL-11 yoki 45L-11 markali po‘latlardan ichi bo‘sh, devorining 
qalinligi 60 mm qilib quyib olinadi.
Rotorning ishchi qismi vintli sirtlar hosil qilgan ikkita 
(yoki to‘rtta) bo‘rtmadan iborat bo‘ladi. Qisqa bo‘rtmaning 
37-rasm.  250–300 turdagi rezina aralashtirgichning oval tipdagi 
rotori:  1  – rotor; 2,  4  – aralashtirish kamerasining yon devorlari; 3  – 
aralashtirish kamerasining korpusi; 5 – rotorning bo‘yni; 6 – podship-
nik korpusi; 7  – ikki qatorli sferik rolikli podshipnik; 8  – gayka; 9  – 
qopqoq;  10  – sevanitli zichlama; 11  – himoya vtulkasi; 12  – qattiq 
metalli himoya qatlami.
1
2
3
4
5 6
7
8
9
10
11
11

---

125
uzun 
ligi rotor ishchi qismining umumiy uzunligidan 0,4, 
uzun bo‘rtmaniki – 0,7% ni tashkil qiladi. Bo‘rtmalarning 
kuchli yedirilishga uchraydigan qirralari qattiq qotishmadan 
quyib olinadi; quyib olingan qatlamning qalinligi 6–12 mm, 
qattiqligi HRC 50–65 ni tashkil etadi. Rotorning bo‘yinlari 
(5) zichlamalardan o‘tgan joyida po‘lat vtulkalar (11) bilan 
himoyalangan. Bu vtulkalar rotorlarning bo‘yniga presslash 
usulida o‘tqaziladi.
«Farrel» firmasi to‘rtta bo‘rtmali (1,  2,  3 va 4) ovalsimon 
rotorli rezina aralashtirgichlarni ishlab chiqaradi (38-rasm). 
Bunday rotorlardan foydalanish aralashtirgichning ish unumini 
30% gacha oshiradi.
Oval tipdagi rotorlarning kamchiligi aralashtirish kamera-
sining tores devorlariga ta’sir qiluvchi o‘q bo‘ylab zo‘riqishning 
paydo bo‘lishi va o‘q yo‘nalishida rotorning holatini maxsus 
rostlash qurilmasi yordamida yoki o‘q yuklamasini o‘ziga oluv-
chi dumalash podshipniklarini o‘rnatib rostlash zaruratining 
mavjudligidir.
«Frensis Shou» firmasi silindrik rotorli (39-rasm) spiral 
bo‘lib joylashgan to‘rtta bo‘rtmali rezina aralashtirgichlarni 
ishlab chiqaradi.