H osilaviy ishlab chiqarish natijalari (m am lakat ish tirok chi tas’nkilot-
larining iste’m ol m ahsulotidan tashqari tashqi va ichki bo zo rd a butan ishlab
chiqarish m ah sulotlarining realizatsiyasidan tushgan m ab lag ‘). Bu yerda,
shuningdek, loyihani am alga oshirish jaray o n id a ish tiro k ch ila r to m o n id an
tashkil etiluvchi m ulk va intellektual m ulkni (kashfiyotlardan foydalanish
huquqiga litsenziya, n o u -x a u , E H M la r u ch u n d astu rlar va h.k.)
sotishdan
tushgan m a b la g ia r h am kiradi.
Q iym atlilik b ah o g a tegishli b o ‘lm agan ijtim oiy, ekologik, siyosiy va
boshqa natijalar xalq x o ‘jaligi sam aradorligining q o ‘sh im ch a k o ‘rsatkichlari
sifatida q aralad i va loyihani davlat q o ‘llab quvvatlash yoki realizatsiya
xarajatidagi qaro rlarn i qabul qilish bilan hisobga olinadi.
Loyiha xarajatlari tarkibiga loyihani am alga oshiruvchi b arch a ishti-
rokchilarning loyihada k o ‘zda tutilg an va uni
realizatsiya qilishga lozim
b o ‘lgan, jo riy va b ir vaqtdagi xarajatlari kiritiladi. S h un in g u ch u n hisobga
quyidagilar kiritilm aydi:
— iste’m olchi tash kilo tlarning loyihani boshqa ishtirokchilari bo'lg an
ishlab ch iqaruvchilardan m ahsulotni olishga b o ‘lgan xarajatlar;
— loyihaning b ir ishtirokchilari to m o n id a n yaratilgan (qurilgan, tay-
y orlangan) va ish tiro k c h ila r to m o n id a n foy dalanuvch i asosiy v o sitalar
b o ‘yicha am o rtizatsiya chegirm alari;
— Rossiya ishtirokchilari tashkilotlarining davlat budjeti d aro m ad la-
riga b o ‘lgan t o ‘lovlarning barch a turlari,
shunin gdek, soliq t o ‘lovlari ham
kiradi. Ekologik norm ativ lar va san itar m e ’y orlam i bajarm aganlik uchun
jarim a va sanksiyalar xalq x o ‘jalik xarajatlari tark ib id a m e ’yorlarning bu-
zilishining ekologik oqibatlari loyihaning ekologik natijalari tarkibida ah o-
lida belgilanm agan va loiyaning natijalari tartibiga qiym atlilik m a ’nosida
kiritilm agan ta q d ird a hisobga olinadi;
— investitsion loyihani realizatsiyasi ishtirokchilari qaroriga kiritilgan
0 ‘zbekiston R espublikasi M arkaziy B anki, uning agentlari v a tijo ra t bank-
larining kreditlari b o 'y ich a foizlar;
— xorijiy ishtirokchilarning xarajatlari.
Investitsion loyihani am alga oshirish jara y o n id a ishtirokchi to m o n i
dan vaqtincha foydalanuvchi asosiy vositalar quyidagi
u su llardan biri yor-
dam ida hisobga olinadi:
— asosiy v o sitalarn in g qoldiq qiym ati u larn in g q o 'lla sh n i boshlash
vaqtida bir vaqtdagi xarajatlar tarkibida kiritiladi; tug atish vaq tid a b ir v aq t
dagi xarajatlar bu vositalarning qoldiq qiym atidan kam ayib boradi.
— k o ‘rsatilgan asosiy vositalar uchun ijara t o ‘lovlari u lardan foydala
nish vaqtida jo riy xarajatlar tartibiga kiritiladi.
R egion (ta rm o q ) darajasida iqtisodiy sam arad o rlik k o ‘rsatkichlarini
hisoblashda loyiha natijalari tarkibiga quyidagilar kiradi:
— regional (tarm o q ) ishlab chiqarish natijalari: loyiha ishtirokchilari,
region (tarm o q ) tashkilotlari to m o n id a n ishlab ch iqarilgan m ahsulot re a
lizatsiyasidan tu sh g an m ablag‘;
79
— korxonalar va region aholisi (tarm oq tashkilotlari) to m o n id a n oli-
nadigan egri moliyaviy natijalar.
X arajatlar tarkibiga faqatgina loyihaning ishtirokchilari — tash kilotla-
rining xarajatlari kiritiladi:
— ishlab chiqarish natijalari;
— tashkilot ishchilari va ularning oila a’zolarining
shaxsiy ehtiyojlarga
sariflangan ijtim oiy natijalardan tashqari ishlab chiqarilgan m ah su lo tn i
realizatsiya qilishdan tushgan m ablag1. Bunga xarajatlar tarkibiga tash ki-
lotlarning faqat qayta hisoblashi bir vaqtdagi va joriy xarajatlari kiritiladi.
Investitsiyalash bo 'yicha qarorlarni qabul qilish quyidagi h ar xil o m il-
lar ta ’sirida m urakkablashadi: investitsiyalar turi, investitsion loyihaning
qiym ati, oson loyihalarning ko'pligi, moliyaviy
resurslarning cheklang an-
ligi, tavakkalchilik va h.k. shubhasiz, qarorlar q ator aiternativ yoki o ‘zaro
m ustaqil loyihalar b o ‘lgan taqdirdagina qabul qiliriishi kerak.
In v e s tits io n x a ra k te rd a g i q a r o rla rn i q a b u l q ilis h b o s h q a r u v
fa’oliyatining boshqa xohlagin turidek h ar xil shakllangan va sh akllanm a-
gan uslublardan foydalanishga asoslangan. Hayotning har xil hodisasi uchun
yaroqli universal uslub mavjud emas.
Do'stlaringiz bilan baham: 
