Р е с п у б л и к а с и о л и й в а Урта м а Х с у с таълим вазирлиги



Download 8,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/29
Sana18.07.2022
Hajmi8,37 Mb.
#820229
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   29
Bog'liq
Audit (H.Sanayev, R.Narziyev)

'<
коэф ф ициенти 
^
ча
дебит°Р
б) Ма*сулот (хизмат, иш)- 
уртача бир
ларни сотишдан келадиган 
кунлик дебнторлар (сум) х360
Уртача тулов 
______________________________
кунлари сони 
сотилган ма\сулот миццори
(сум)
а) мазкур коэффициент корхоналар наед активла- 
ри нинг туланиш имкониятини курсатади;
б) коэф ф ициент иш билан бирга корхонадаги ай ­
ланма товарлар микдорининг накд шаклда айланиши- 
ни курсатади;
в) 
МОДДИЙ 
товар бой- 
сотилган ма\сулот к^ймати
Л И К Л Э р Н И Н Г
уртача айла- — 
моддий товар к,ийматининг 
ниш коэф ф ициенти 
уртача *ажми.
К о эф ф и ц и ен т моддий товар к,ийматини \исобга 
олиш тартиби мухим аздмиятга эга ва уларнинг узга- 
риш тартибини ифодалашга куйидаги методлардан фой- 
даланилади.
Ф И Ф О — хужаликдаги моддий-товар цийматлик- 
ларнинг \и со б о т даврида арифметик уртача ба^олар 
билан харажатга чикдрилишини курсатади.
Л И Ф О — хужаликдаги моддий-товар цийматлик- 
ларнинг хронологик тартибда ба*о белгиланиб хара­
жатга чикарилиш ини курсатади.
. ^
моддий товар бойликлар за\и-
г)
Уртача 
ЮК 
жунатиш 
расининг Уртача киймати х 360 
кунлар сони 
= ------------------------ -----------
сотилган мздсулот »^иймати
Д) Уртача товар зах,И- 
Уртача тулаш кунлар сони+ 
р а л а р и н и н г навд пулга =
айланиш кунлар 
СОНИ 
уртача кж жунатиш кунлари
www.ziyouz.com kutubxonasi


Корхоналарнинг молиявий жи^атдан кудрати ёки 
инкирозга юз тутаётганлигини олдиндан билиш учун 
узок; муддатли карорлар ва дивидентларнинг 
вакгида 
тупланишини \исобга олиб бориш аудитор учун \а м , 
корхона учун *ам хулоса чикариш да му*им омил *исоб- 
ланади. Бу *ол куйидаги курсаткичларни аник^айди:
1. Акционер \иссасининг 
карзларга нисбати
2 Мавжуд материал ак- 
тивларнинг акционер- 
лар \иссасига нисба­
ти
3. Оддий акционерлик 
коэф ф ициента
4. Оддий ва имтиёзли ак- 
цияларга т^лов коэф­
фициента
Барча мажбуриятлар
Акция капитали
Акция капитали—номоддий 
актив
Акция капитали
Хужалик операцияларидан 
олинган даромад
Оддий дивиденд суммаси
Хржалик операциясидаи 
олинган даромад
Оддий акцияларга 
имтиёзли 
дивиденд 
+ акция
1-солиц
ставкаси
Корхона молиявий ж и\атдан етарли фаолият курса- 
тиши учун унинг куйидаги самарадорлик к^рсаткичла- 
рини \исоблаш зарурияти тугалади:
1) Самарадорлик 
_
коэф фициента
2) Моддий активларнинг _
рентабеллик даражаси
3) Умумий мулкнинг 
рентабеллик даражаси
4) Барча акция капиталининг 
даромадлилик даражаси
сотилган ма^сулот \ажми
айланма моддий активлар
хужалик операцияларидан 
олинган даромад
айланма моддий активлар
дивиденд туланганга кддар 
барча даромадлар суммасидан 
— олинган солик^ар
барча мулклар суммаси
солик; 
имтиёзли ак-
о л и н г у н ч а _ ц иялар учун 
даромад 
дивиденд сум­
м аси 
с о л и к
ставкаси
умумий акция капитали
www.ziyouz.com kutubxonasi


5) Акциянинг уртача учёт
К.ИЙМЭТИ
умумий акция киймати 
умумий акция сони
Аудиторлар хулосаси
Янги та*рирда аудиторлик 
ф аолияти \аки даги
конунга м увоф ик аудиторлик текш ириш нинг \исоботи 
ва хулосалар т>трисида аник фикрлар ва таркибий Узга- 
ришлар кучрсатилган.
Бозор иктисодиёти шароитида угказиладиган ауди­
торлик текш ириш лари корхона келажаги учун фойдали.
Корхона \исоботларидан фойдаланувчилар учун — 
энг му\им ахборот воситаси — бу аудиторнинг хулоса- 
сидир. Аудиторнинг хулосаси корхонанинг маълум бир 
даврдаги иш лаб чи^ариш , социал-ик^гисодий ривожла- 
ниши, молиявий а\в о л и \ак,идаги та\л и л ва шу та 
лил натижасидан иборат.
Ю цорида аудитор мезони ва аудиторлик, улар 
объектларидаги мезонлар куриб чикдлди. Хусусан:
а) аудитор хулосасининг корхонада тузилган молия 
\исоботлари ва олиб борилаётган бухгалтерия ^исоби 
хдмда тамойилларга к,ай тартибда риоя цилиниши;
б) корхонадаги олдинги давр \исоботи асосий жо- 
рий *исоботнинг мазмун жи\атидан кетма-кетлик та- 
мойилларига риоя килиниши;
в) аудиторнинг хулосасида молия \исоботида талаб 
кдпинмайдиган айрим фикр-муло^азаларнинг мавжуд- 
лиги;
г) умумий \и с о б о т баён кдпинади.
Ш ундай к д л и б , аудиторлик текш ирув давомида 
аудиторларнинг и кки хил турдаги хулосаси булиши 
мумкин:
1. Аудиторнинг тушунтиришисиз чикдрилган хуло­
салар.
2. Махсус и з о \ талаб килинадиган хулоса.
Аудиторнинг хулосаси корхона учун \а м , аудитор-
ли текш ириш ни утказган аудитор учун \а м му^им жуж­
жат булиб, унга крнуний жавобгарлик киритилган.
Р ивож ланган мамлакатларда аудитор томонидан 
икки турдаги хулосалар ёзилиб борилди. Жумладан, 
биринчи холатда хулосалар изо\сиз ёзилган булиб, кор­
хона \исоботидан фойдаланувчилар учун энг ишончли 
ахборот воситасидир. Бундай хулосалар умумий ауди­
торлик хулосасининг 90 фоизини таш кил кдлади, кол-
www.ziyouz.com kutubxonasi


ган 10 фоизи эса тушунтиришлар билан ёзилган хуло- 
салар ёки булмаса аудитор томонидан и зо \лан м аган
булиши мумкин.
Хар бир аудиторнинг хулосасида куйидаги 5 та та- 
мойилга амал цилиниши лозим:
а) корхона ^исоботларида барча зарур хужжатлар 
тулдирилган булиши шарт. Улар куйидагиларни уз ичига 
олади: Баланс, фойда ва зарарлар \исоботи, жамгарма 
фойда, пул мабларларининг \аракати \ак д д аги *исо- 
ботлар;
б) аудитор уз хулосасида куйидаги уч там ойилга 
риоя килиши шарт: 1. Мутахассислик. 2. М устакдллик.
3. Малакали касб текширув ма^орати;
в) аудитор хулосалари объектив равишда куйидаги 
уч мезонни узида акс эттириши лозим:
1. Аудитнинг режали булиши, ички хужалик ауди- 
тининг а^воли ва ахборотларнинг етарли булиши.
2. Корхонадаги молиявий \исобот, уларнинг н орм а­
тив актларга мос келиши;
3. Ш ароитлардан келиб чиккрн \олда, м оли яви й ва 
бошца ^исоботларда тушунтириш талаб кдпинм айди- 
ган масалаларни ош кор кдпиш кузда тутилмаслиги л о ­
зим. Бунда корхонанинг тижорат сирларини сакуташ 
назарда тутилади. Аудиторлик хулосалари узининг мах- 
сус матн таркибига эга. Бу матн таркиби куйидагича:
а) \исобот номи;
б) корхонанинг ва аудиторлик ф ирм асининг м ан - 
зили;
в) кириш абзаци;
г) со \а абзаци;
д) фикрлар абзаци;
е) бухгалтерия фирмаси;
ж) хулоса санаси.
Аудиторлар хулосасини ёзишда юк,оридагилардан 
келиб чик;кан \олда куйидагилар \ам курсатилади:
а) Мустацил аудитор фирмаси; б) кимга ёзилганлиги;
в) кириш цисми; г) аудиторлик жараёнидаги иш он ч- 
лилик даражаси; д) иш ончлилик даражасига каф олат;
е) фирма стандартларига мос келиши; ж) хулоса ёзи л ­
ган вакг.
Аудиторлик текшириш даврида айрим кам чиликлар 
буйича аудитор хулосаларида маълум бир четланиш - 
ларга йул кУйилиши мумкин. Яъни, хулоса кдли ш да 
шу камчиликларни тушунтиришлар билан баён этиш , 
ёки ф икр-муло\азаларни бошцачарок, ёзиш м ум кин.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Узгартирилган тушунча ва хулосалар куйидагича акс 
этиш и мумкин булади:
а) кисоботларда унча катга булмаган ноаникушк- 
лар н и н г мавжудлиги;
б) бухгалтерия учётидаги кетма-кетлик ва логикада 
маълум бузилишлар булмаслиги;
в) корхонада бухгалтерия учёти буйича асосий та- 
мойиллардан четланиш;
г) аудиторлик фаолияти давомида ало^ида му^ит- 
н и н г юзага келиши олдин текшириш утказган ауди- 
торлар хулосасига боглик даражасини урганиш.
Корхоналар фаолиятини текшириш пайтида куйи- 
даги чекланишлар булиши мумкин:
1) Аудиторлик текш ириш объектлари со\асининг 
чекланганлиги.
2) М олиявий *исобот умумий кабул кдпинган бух­
галтерия тамойилларига мос келмаган долда тузилган 
булиш и мумкин.
3) Аудитор мустакдплиги чекланган булиши мум­
кин.
Ушбу уч \олатни эътиборга олган \олда аудиторлар 
етти кисмдан иборат аудиторлик хулосасини ёзадилар.
Аудитор куриб утилган учта шарт учун изо* талаб 
килинмайдиган хулосаларга келиш мумкин.
И зо* талаб килинмайдиган хулосалар кафолатли 
иш ончга эга булиб, корхона учун ва корхонанинг х,исо- 
ботидан фойдаланувчилар учун му\им ахборот восита- 
си *исобланади. Бундай аудиторлик хулосаларида кор­
хонанинг ракобатлар кураши даврида фаолият курса- 
тиш и кафолатланган булади. Аммо, тушунтиришлар та­
лаб кдпадиган аудиторлик хулосалари \ам ёзилиши мум­
кин. Бундай хулосаларни мазмун ва услубга кура турт 
хил га булиш мумкин:
а) салбий хулоса ёзилган булиши мумкин;
б) \исоботларни та^лил кдлган \олда аудитор Уз 
ф икрларини ёзмаслиги мумкин;
в) 
ос бот маълумотларини чукур т а ^ и л кил ган 
\о л д а аудитор Уз хулосасининг айрим бандларида маъ­
лум тушунтиришлар баён этиши мумкин;
г) аудитор корхона фаолиятини аудит текшируви- 
д ан утказиш ни рад килиш мумкин.
М олиявий аудит буйича аудитор хулосаси турли хил 
ш аклларда баён этилиши мумкин.
Тортишувсиз, шартсиз хулоса, текширилаётган кор­
хонанинг молиявий хужжатлари *исоб ва назорат прин-
www.ziyouz.com kutubxonasi


циплари асосида тугри юритилаётганлигига, мазмунан 
конунчиликка зид келмаслигига аудитор том ондан 
тулик, ишонч \о си л килингандагина берилади. Баъзи 
\олларда маълум чекланишлар сабабли аудитор торти- 
шувсиз хулоса бера олмаслиги мумкин. Бунга уч хил 
вазият сабаб булади: 1) Ишончсизлик; 2) Норозилик;
3) Хулоса бермаслик.

Download 8,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   29




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish