R e s p u b L i k a s I k o n s t I t u t s I y a s I n I

«Har bir shaxs bevosita o‘zi va boshqalar bilan birgalikda
vakolatli davlat organlariga, muassasalariga yoki xalq vakillariga
ariza, taklif va shikoyatlar bilan murojaat qilish huquqiga ega.
Arizalar, takliflar va shikoyatlar qonunda belgilangan tartibda
va muddatlarda ko‘rib chiqilishi shart»ligi 
mustahkamlangan.
V akolatli organlarga ariza, ta k lif va shikoyatlar bilan 
murojaat qilish — bu fuqarolarning davlat va jamiyat ishlarini 
boshqarishda ishtirok etishining amaliy shakllaridan biri b o iib , 
bu huquq — fuqarolarning siyosiy faolligini namoyon qilish, 
ijtimoiy ishlarga qiziqishi, shuningdek, o ‘zlarining huquqlarini 
himoya qilishning muhim vositailaridan biridir. Shu bilan birga 
fuqarolarning m urojaatlari jam iyat hayotidagi joriy masala­
larni hal qilish uchun zarur axborot manbai, davlat apparati- 
ning aholi bilan m uloqotini m ustahkam lash usuli va y o ii 
sifatida ham katta ahamiyatga ega.
Ushbu munosabatlarni tartibga solish m aq sad id a 2002- 
yil 11-mayda 0 ‘zbekiston Respublikasining «Fuqarolarning 
murojaatlari to ‘g‘risida»gi Qonuni qabul qilindi. Unda fuqaro­
larning m urojaatlari huquqini belgilaydigan asosiy qoidalar, 
shuningdek, fu q aro larn in g m u ro jaatlarin i k o ‘rib chiqish 
muddati va tartibi belgilangan.
Fuqarolarning murojaatlari mazmuniga ko‘ra uch shaklda 
b o ia d i:
1) Taklif;
2) Ariza;
3) Shikoyat.
Taklif 
— fuqarolarning da vlat organlari, jam oat birlashma­
lari, korxonalar, m uassasalar va tashkilotlarning faoliyatini 
yaxshilashga qaratilgan murojaatlaridir.
Ariza 
— fuqarolarning hijiquqlari va qonuniy manfaatlarini 
ro‘yobga chiqarish to‘g‘risida iltimos bayon etilgan murojaatlardir.
I
Shikoyat 
— davlat organlarining, jam oat birlashmalarining, 
mulkchilik shaklidan q a t’i nazar korxonalar, m uassasalar, 
tashkilotlarning, m ansabdor shaxslarning xatti-harakatlari 
yoxud qarorlari tufayli fuqalrolarning buzilgan huquqlari va 
qonuniy manfaatlarini tiklash talab qilingan murojaatlardir.
Fuqarolarning takliflari taklif tushgan kundan e’tiboran bir 
oy muddat ichida ko‘rib chiqilacli, qo‘shimcha o ‘rganishni talab 
etadigan takliflar bundan miustasno b o iib , bu haqda taklif 
kiritgan shaxsga m a’lum qilinadi.

---

Arizalar va shikoyatlar davlat organiga, jam oat birlashmasi- 
ga, korxona, muassasa va tashkilotga tushgan kundan e’tiboran 
bir oy muddat ichida hal etiladi. Qo‘shimcha o ‘rganishlar va 
tekshirishni talab qilmaydigan m asalalarni esa 15 kundan 
kechiktirmay hal etishlari shart.
Ariza yoki shikoyatni hal etish uchun maxsus tekshiruvlar 
o ‘tkazish, q o ‘shimcha materiallarni so‘rab olish yoki boshqa 
chora-tadbirlar ko‘rish zarur bo‘lsa, tegishli organ, korxona, 
muassasa, tashkilot rahbari yoki rahbar o ‘rinbosari ariza yoki 
shikoyatni hal etish muddatini, istisno tariqasida uzaytirishi 
mumkin, biroq bu muhlat bir oydan oshmasligi lozim bo‘lib, 
bu haqda ariza yoki shikoyat bergan shaxsga m a’lum qilinadi. 
Bunda m urojaatni к о ‘rib chiqishning umumiy m uddati ikki 
oydan oshmasligi kerak.
K o‘rib chiqilayotgan huquqning to ‘liq ta ’minlanishi birinchi 
navbatda boshqarish madaniyati darajasi, vakolatli davlat organ­
lari xizmatchilarining mas’uliyati va ongi bilan bog’liq.