R. D. Dusmuratov buxgalteriya hisobi

to`grisida 
bilimlarga
; 
- buxgalteriya hisobining memorial-order, jurnal-order, 
avtomatlashtirilgan hamda soddalashtirilgan shakllarini 
tashkil etish
ko`nikmalariga ega bo`lasiz.

---

313 
 
12-bob. BUXGALTERIYA HISOBINING REGISTRLARI 
 VA SHAKLLARI 
 
Faqat aqlgina shakl yaratadi. 
A.Y.Sheftsberi 
 
12.1. Hisob registrlari, ularning ahamiyati va turlari 
 
Xo‘jalik muomalalari aks ettirilgan dastlabki hujjatlar tekshirilib, 
taksirovka
*
qilinib va ayrimlari o‘z xususiyatlariga ko‘ra yig‘ma hujjatlarda 
to‘planib, keyinchalik hisob registrlariga yoziladi. 
Hisob registrlari buxgalteriya hisobini yuritishning muhim vositasi 
bo‘lib hisoblanadi. Ularda xo‘jalik mablag‘lari va mablag‘lar manbalarining 
harakati to‘g‘risidagi barcha ma’lumotlar sintetik va analitik hisob schotlari 
bo‘yicha guruhlanadi va sistemalashtiriladi.
Hisob registrlari ma’lumotlari asosida korxonaning ichida va yuqori 
tashkilotlarining korxona faoliyatini nazorat va rahbarlik qilish uchun 
hisobotlar tuziladi.
 
12.1-rasm. Xo‘jalik muomalalarini hisobda aks ettirish jarayoni. 
*
Hujjatlardagi natural va mehnat o‘lchovlarida aks ettirilgan muomalalarni pul o‘lchoviga o‘tkazish. 
Xo‘jalik muomalalari 
Dastlabki 
hujjatlar 
Moliyaviy
va boshqa hisobot 
shakllari 
Buxgalteriya
hisobi registrlari
(analitik va
sintetik) 
Hisob registrlari 
deb boshlang‘ich va yig‘ma hujjatlarda aks 
ettirilgan xo‘jalik muomalalarini joriy tartibda yozib boorish uchun 
moslashtirilgan, ya’ni korxona aktivlari, passivlari va xo‘jalik 
jarayonlari to‘g‘risidagi ma’lumotlarning iqtisodiy guruhlanishiga 
mos tuzilgan maxsus shakldagi jadvallarga aytiladi. 

---

314 
Hisob registrlaridan olingan ma’lumotlar korxona va uning 
bo‘linmalariga rahbarlik va nazorat qilish hamda iqtisodiy tahlil qilishda 
foydalaniladi. 
Xo‘jalik muomalalarini hisob registrlariga yozish hisobda aks ettirish 
deyiladi (12.1-rasm). 
Hisob 
registrlarining 
mazmuni 
va 
ularni 
grafalash 
xo‘jalik 
muomalalarining xususiyati hamda ularni hisobga olish tartibiga bog‘liq. 
Buxgalteriya 
hisobi 
registrlari 
tashqi 
ko‘rinishlariga 
ko‘ra 
buxgalteriya 
daftarlari, 
kartochkalari, 
alohida 
varaqalarga 
va 
mashinogrammalarga bo‘linadi
(12.2-rasm).