R. D. Dusmuratov buxgalteriya hisobi

15.2. Hisob siyosatini shakllantirish jarayoni 
 
Hisob siyosatini shakllantirish jarayoni quyidagi bosqichlardan iborat 
(15.1 rasm). 
15.1-rasm. Hisob siyosatini shakllantirishning asosiy bosqichlari. 
Hisob siyosatini shakllantirishning 
birinchi
bosqichi
da uning predmeti 
aniqlanadi. Chunki har bir xo‘jalik yurituvchi subyekt o‘zining buxgalteriya 
I
. Hisob siyosati ishlab chiqish uchun zarur buxgalteriya hisobi obyektlarini aniqlash 
II.
Hisob obyektlaridan kelib chiqib hisob siyosatini shakllantirishga ta’sir ko‘rsatadigan shart-
sharoitlar 
III.
Birlamchi qoidalarni tanlash va asoslash, hisob siyosatini tuzish 
IV.
Har bir obyekt bo‘yicha buxgalteriya hisobining zarur usullari va amallarini tanlash 
V
. Konkret korxona uchun hisob yuritish usullarini tanlash 
VI.
Korxona hisob siyosatini rasmiylashtirish (buyruq, farmoyish) 

---

395 
hisobi obyektlari to‘plamiga ega. 
Ikkinchi bosqich
da hisob obyektlarining 
tarkibidan kelib chiqqan holda, hisob siyosatini shakllantirishga ta’sir 
ko‘rsatadigan muayyan shart-sharoitlar aniqlanadi. 
Uchinchi bosqich
da 
oldingi bosqichda aniqlangan, yo‘l qo‘yilgan qoidalarga nisbatan hisob 
siyosatining tuzilishi tahlil qilinadi. 
To‘rtinchi bosqich
buxgalteriya hisobini 
yuritishning muqobil usullaridan maqbulini tanlashdan iborat. 
Beshinchi 
bosqich
da
 
muayyan korxona uchun buxgalteriya hisobi usullari tanlanadi. 
Oxirgi, 
oltinchi
bosqich
da tanlangan hisob siyosati hujjat bilan 
rasmiylashtiriladi.
Hisob siyosatining variantini tanlashga quyidagi omillar ta’sir 
ko‘rsatadi: 
­
korxonaning tashkiliy-huquqiy va iqtisodiy maqomi (mulkchilik 
shakli, tashkiliy-huquqiy shakli, tarmoq va faoliyat turi, ko‘lami); 
­
tadbirkorlikdagi joriy va uzoq muddatli maqsadlari (korxonani 
kengaytirish, qo‘shimcha moliyaviy resurslar jalb qilish, raqobatbar-
doshlikni mustahkamlash va b.); 
­
faoliyat xususiyatlari – ishlab chiqarish (texnologik tuzilmasi, 
ishlatiladigan resurslar), tijorat (ta’minot va sotishni tashkil etish, hisob-kitob 
tizimi va shakllari), moliyaviy (bank, soliq inspeksiyasi bilan o‘zaro 
munosabatlar), boshqaruv (tuzulmasi, mulkdorlarga bog‘liqligi, ularga 
hisobot taqdim etish tartibi); 
­
kadr ta’minoti – xodimlarning malakasi;
­
xo‘jalik vaziyati – bozor infratuzilmasining rivojlanganligi, 
buxgalteriya hisobi va soliq qonunchiligining ahvoli.