R ah im ov a sh od iy a shu xr at q I zi ingliz va ozbek till arid a bahuvrining

1.1. O‘zbek tilida qo‘shma so‘zlarning o‘rganilishi 

Ma’lumki  har  qanday  milliy  tilning  lug‘at  tizimining  boyishida  so‘z  yasash 

asosiy  omillardan  biridir.  Bunda  asosan  til    tarkibida  azaldan  mavjud  so‘zlar 

---

 

 

 

 

8 

asosida yangi so‘zlar  yasalishi tushuniladi. Shu  ma’noda quyida o‘zbek tilida so‘z 

yasash usullarini qisqacha bayon qilib o‘tamiz.(22;201) 

So‘z yasalishi qanday usul  bilan bo‘lsa ham, yangi so‘z hosil qilish ekanini 

bilamiz. O‘zbek tilida so‘z yasalishining bir necha usuli bor: 

1) semantik usul; 

2) fonetik usul; 

3) sintak-leksik usul; 

4) affiksatsiya usuli; 

5) kompozitsiya usuli. 

Semantik  usul 

bilan  so‘z  yasalishida  tilda  bor  bo‘lgan  so‘z  (so‘z 

formasi)ning ma’nosi o‘zgarishi natijasida yangi so‘z hosil bo‘ladi: kun (sutkaning 

yorug‘  qismi)  – 

kun

  (quyosh,  planeta), 

boshda

  (o‘rni  kelishigidagi  otdan  yuzaga 

kelgan ravish), 

kechasi

 (egalik formasidagi otdan yuzaga kelgan ravish) va b. 

O‘zbek  tilida  fonetik  o‘zgarish  (tovush  o‘zgarishi)  natijasida  hosil  bo‘lgan 

so‘zlar ham anchagina: 

ko‘r – ko‘z, bo‘r – bo‘z 

kabi. Bunday yo‘l bilan so‘z hosil 

bo‘lishi 

fonetik usul

 bilan so‘z yasalishi deyiladi.