Quyosh sistemasi

(Oyda yuruvchi)
Lunaxod oy sirtida harakatlanuvchi ilmiy labaratoriya. Birinchi lunaxodni oyga 1970-yil noyabrda avtomatik stansiya LUNA -17 olib chiqdi. Uning katta-kichiligi Moskivich avtomobilidek kelardi. Lunaxod-1 dagi 8 g`ildirakning har biri o`z dvigateliga ega bo`lgan. G`ildiraklar shunday tuzilganki lunaxod oy sirtidagi past baland joylardan oldinga va orqaga yura olgan. Turgan joyida va harakat paytida istalgan yo`nalishga burilaolgan.
Apparat muzlab qolganligi uchun issiqlikni saqlab turishi kerak bo`lgan. Kechasi u o`ziga qulay joy topib olib qopqog`ini yopgan va pechgani ulagan. Quyosh nurlari tushishi bilanoq lunaxod Quyosh batareyalari o`rnatilgan qopqogini ko`targan. Quyosh akkumulyatorlarni elektr bilan zaryadlagan va lunaxod yo`lga tushgan. Lunaxod-1 Oyda 10,5 oy ishlab, Oy sirtini katta qismini tadqiq etdi, tuproq
namunalarini oldi va uning kimyoviy tarkibini o`rgandi.


Q adimgi Rimning “Vaqt va taqdir xudosi” nomi bilan ataladi. Sharqda zuhal nomi bilan yuriladi. 1781- yilga qadar Quyosh sistemasining oxirgi sayyorasi hisoblanib, kelingan. Negaki bu sayyora qurollanmagan ko`z bilan ko`rish mumkin bo`lgan oxirgi sayyora hisoblanadi. Kattaligi jihatdan Yupiterdan 2-o`rinda turadi. Uning atrofida eni 60000 km gacha, qalinligi 10-15 km. gacha yetadigan halqasi bor. Halqa muz kristallari, chang va o`lchami 10 m. gacha boradigan boshqa qattiq jismlardan tashkil topgan. Atmosferasining qalinligi 300 km. atrofida bo`lib tempraturasi -178C. Tarkibi asosan molekulyar vodorod, geliy, metan va ammiyakdan iborat. Unda ekvator bo`ylab g`arbdan sharqqa qarab esuvchi kuchli shammolar mavjud (500m/s gacha). Buni kuchli chaqmoqli haqiqiy bo`ron deyish mumkin. Saturn yuzasi Yupiterdagi kabi qattiq emas. Qalin bulutlardan so`ng vodorod va geliydan tashkil topgan suyuq qatlam boshlanadi. Ichkari qismi esa metallga aylangan vodoroddan iborat. Saturnning 18 ta tabiiy yo`ldoshi bor. Ulardan eng kattasi Titan bo`lib, o`lchamlari jihatidan Merkuriydan qolishmaydi. Quyosh atrofida 1 marta aylanishi uchun Yer hisobida 29 yil 5 oy kerak.