Quyidagi maqolalarni o’qing va ularga annotatsiya yozing. Xalq dilidagi navoiy

Annotatsiya
Maskur maqola adabiyot guruhlar uchun tuzilgan bo‘lib,xalqimizga Navoiy haqida qisqa va mazmunli ma’lumot berish uchun tuzilgan.Maqola kam bo’lsa ham har qanday inson uchun savothonlik,mehnatsevarlik,mehr-shavqat kabi yuksak tuyg’ularni tuyishga shubhasiz erisha olgan. Qo‘llanmada turli manbalardan foydalanilganligini, matnning mazmundor, o‘ziga xos qaytarilmasligi ko‘zga tashlanadi.Afsonalardan keyin keltirilgan qisqa tahlillash esa shu maqolani maqsadlarini ochib bera oladi. Ularni o‘qigan kishi nafaqat yangilik oladi, balki undan o‘ziga tegishli xulosalar chiqarib, mustaqil fikrlay boshlaydi.

1. 
   NEMIS TILI O’QITISH JARAYONIDA IJODIYLIKNI
   

RIVOJLANTIRISHGA INTERFAOL USULLARNING AHAMIYATI
Xorijiy tillarni o‘qitishda bugungi kunning eng dolzarb, baxsli va samarali usul hamda uslublari yaratilmoqdaki, til o‘rganuvchi talabada ularga nisbatan qiziqish va motivatsiya bo‘lsagina istalgan xorijiy tilni oson o‘rganishi mumkin. Albatta, bu jarayonda o‘qituvchidan kuchli bilim va tajriba hamda ilmiy salohiyat, talabani ruhiy va ma‘naviy jihatdan ergashtira oladigan malaka bo‘lishi shart.
Olmon tilini o‘qitishga doir bir qator ilmiy- uslubiy risolalar yaratilganligi barchamizga ma‘lum, biroq bugungi globallashuv jarayonidagi ta‘lim sohasidagi ulkan o‘zgarishlar va ilg‘or an‘analarning keskin tarzda rivojlanishi yoki ilgarilashida o‘qitishning yangidan yangi usul va uslubarini izlab topish hamda ularni amaliyotga tadbiq etish muhum masalalardan bo‘lib qoldi.
Usbu maqolamizda, olmon tili o‘qitishning yuqori bosqichida qo‘llash samali bo‘lgan, ayrim interfaol usullarni taklif qilmoqchimiz. Bu usullarning birinchisi IMPRIVIZATSYA usuli bo‘lib, yuqori bosqichdagi talabalarning bilim va ko‘nikmalarini tekshirishda va rivojlantirishda asosiy manbalardan biri bo‘lishi mumkin. Imprivizatsiya usulida bir nechta muammoli vaziyatlar yoki holatlar beriladi. Berilgan holatlar yuzasidan talaba o‘z fikr va mulohazalarini yoki bu vaziyatda o‘zining qanday chora tutishini yozma hamda og‘zaki bayon qiladi. Bu usulda talabaning ham yozma ham og‘zaki nutqini bir vaqtning o‘zida rivojlantirish yoki tekshirish imkoniyati bo‘ladi. Yana bir foydali tomoni, darsda talabalarni individual tarzda ishlashidan ko‘ra, ularni sherik bo‘lib va guruh bo‘lib ishlashini ta‘minlaydi. Qarabsizki, o‘qituvchi talabani bevosita o‘rganishning ob‘ektiga aylantiradi, yani o‘sha guruh bo‘lib ishlangan komanda tomonidan tanlangan notiq (Speaker) ham guruhni boshqaradi ham ozlashtirilgan bilimni hammaga tadbiq etadi.
Hamma narsaning musbat va manfiy jihati bo‘lgani sababli, bu jarayonda ham o‘qituvchiga birgina salbiy jihat: talabalarni baholash jarayoni qiyin kechadi. Chunki guruhdagi bilimi kuchli va kuchsiz talabaning barchasi, agarda ular g‘olib bo‘lishgan bolsa, bir xil baholanishi shart. Bu usulning afzalliklari ko‘proq bo‘lganligi bois, ko‘p qo‘llaniladi. Bu usul talabaga notiqlikni, ravon so‘zlashni, fikrni lo‘nda va ifodali bayon qilishni, turli xil vaziyatlardan chiqib ketish imkoniyatlarini rivojlantiradi.
Quyida biz turli xil vaziyatlar va holatlarni imprivizatsiya usuida qo‘llashga misol qilamiz:
Handout I
1. You run into an old friend whom you have not seen for years. He used to weigh 100 kilos. Now he weighs 75 kilos Sie laufen auf ihren teuren Freund zu. Beim letzten Treffen wog er 100 kG. Jetzt hat er höchsten 75 kG.
2. You are a teacher. You give a student a low grade on his paper, and he becomes very angry. Sie sind Lehrer. Sie haben eine schlechte Note ins sein Heft gegeben. Er hat sich daran geärgert.
Handout II
1. You have just won a thousand dollars. You tell your friend the good news, but he does not believe you. Bald haben Sie tausend Dollar gewinnen. Danach haben Sie diese gute Nachricht dem Freund mitgeteilt. Aber er konnte daran nicht glauben.
2. Your house has been robbed. You call the police. When the policeman comes, he asks you a number of question. Der Dieb hat Ihr Haus geraubt. Sie haben die Polizei angerufen. Als er kam, hat er zu Ihnen einige Frage gestellt.
Handout III
1.You go to a pet shop to buy a canary. The pet shop owner does not have any canaries, but he tries to sell you a parrot that is very expensive. Sie sind in die Vogelmarkt gegangen, um einen Kanarienvogel zu kaufen. Dort gibt es keinen Kanarienvogel, aber er versucht zu Ihnen die Papagei zu verkaufen, die am teuersten ist.
2. You are very near-sighted and you lose your eye-glasses in a crowded room. You ask someone to help you look for them. Sie haben eine geschwächte Sicht und sie Ihre Brille in einem vollen Zimmer verloren. Sie baten beim Aufsuchen ihrer Brille zu helfen.
Xulosa o‘rnida shuni ta‘kidlash joizki, olmon tilini o‘qitishda muammoli vaziyatlar va holatlardan talabani qutulish choralarini bayon qilish orqali ularning tildagi so‘zlash, yozuv va tanqidiy fikrlash bilim va ko‘nikmalarini shakllantirishimiz hamda ularni til o‘rganishdagi mahoratlarini rivojlantirishga baholi qudrat ko‘mak bergan bo‘lamiz.
Adabiyotlar:
1. Julia M. Dobson, Effective Techniques for English Conversation Groups,
Newbury House Publishers, 1992.
2. Herrad Meese, Warum Deutsch Nicht?, Endland, 2009.