“Quvnoq vagonchalar” o`yini

Lisoniy birliklar sistema tarkibida ma’lum munosabatda bo’ladi. Ularni dastlab 2 guruxga ajratish mumkin.

Turli sathga mansub bo’lgan birliklar munosabati

• Bir sathga mansub bo’lganbirliklar munosabati

Bir sathga mansub bo’lgan birliklar o’zaro ikki xil munosabatga kirishadi.

• Bir sathga mansub bo’lgan birliklar o’zaro ikki xil munosabatga kirishadi.

1.Uyadoshlik (paradigmatik)munosabati

2.ketma-ketlik munosabati

Uyadoshlik munosabati.

• Bir sathga mansub bo’lgan , qimmat jihatdan bir xil birliklarning ma’lum umumiy belgi sifatida bir guruxga (uyaga) birlashuvi uyadoshlik munosabati sanaladi.
• Uyadoshlik munosabatida bo’lgan birliklar uchun umumiy belgi sifatida shu birliklarning Ma’nosi ham , shakli ham xizmat qilishi mumkin.
• Masalan:
• Gulchi, gulla leksemalari o’zakning umumiyligi bilan o’zaro birlashsa , qo’shimchalari bilan farqlanadi.
• Yoki aksincha gulla ,angla so’zlari singari qo’shimchaning umumiyligi bilan birlashib o’zakning xilma-xilligi bilan farqlanadi.

Bir satхga mansub bo’lgan birliкlar nutq jarayonida o’zarо кеtma-кеt bоg’lanib ma’lum aхbоrоt tashish uchun хizmat qiladi. Har bir lisоniy birliкning vazifasi кеtma-кеtliк (sintagma-tiк) munоsabatiga кirishganda namоyon bo’ladi. Nutq jarayonida iккita birliкni хеch qachоn bir vaqtda talaffuz qila оlmaymiz. Оldin bittasini, so’ng iккinchisini, uchinchisini va h.к. talaffuz qilamiz. Lisоniy birliкlarning ma’lum chiziqda кеtmaкеt bоg’lanishi iккi elеmеntni hеch qachоn bir vaqtda talaffuz qilishga imкоn bеrmaydi.Muayyan cho’ziqlikka ega bo’lgan ikki va undan ortiq elementlarningketma –ket munosabati ketma-ketlik (sintagmatik)munosabat sanaladi.

Ketma-ketlik munosabati

E’tiboringiz

uchun

rahmat