Quv ishlari bo`yicha direktor o`rinbosari

Bozor tuzilishi, uning shakllari va mohiyati Har bir tarmoq iqtisodiyotini o'rganish, tahlil qilish yo'lidagi har qanday harakat cheksiz va bajarilishi mumkin bo'lmagan vazifa bo'lur edi. Shuning uchun biz bu yerda haqiqatga yaqinroq bo'lgan, ya’ni bir necha asosiy bozor tuzilishini yoki modelini aniqlash va muhokama etish maqsadiga muvofiq. Shu yo'l bilan iqtisodiyotning holatini ifodolovchi ko'pgina bozor tiplarida baho va ishlab chiqarish hajmini aniqlovchi umumiy usullar bilan tanishish mumkin. Iqtisodchilar bir-biriga uncha o'xshamagan quyidagi bozor shakllarini (sharoitini) farq qiladilar:
— Sof (takomillashtirilgan) raqobat bozori;

— Sof holdagi yakka hokimlik bozori;

— Monopol sharoitidagi raqobat (yoki takomillashmagan raqobat)

bozori;

— Monopsoniya;

— Oligopoliya bozori.

S o f ra q o b a t bozori shunday bozorki, bunda juda ko'p miqdordagi firmalar bir xil, o'xshash mahsulotlarni ishlab chiqaradilar.

S o f ra q o b a t b o zo ri — bozorning shunday holatiki, bunday sharoitda firmalaming soni ham, yirikligi ham bozor bahosini o'zgarishiga ta ’sir eta olmaydi. Shuning uchun alohida firmalar mahsulotini sotishni ko'paytirib borishi bilan unga bo'lgan talab ham oshib boradi. Chizmada firmaning talab egri chizig'i gorizontal o'qqa parallel.

Sof raqobat bozori — mutlaq, takomillashgan raqobat demakdir. Butun bozor uchun talab egri chizig'i salbiy og'ishda bo'lsa, taklif egri chizig'i ijobiy bo'ladi. Sof takomillashgan raqobat bozorida eng ko'p mahsulot sotiladi. Bunday bozor to'yingan bozor yoki xaridor bozori hisoblanadi.