Qushlar sinfi

Nafas olish sistemasi. Qushlar ancha murakkab tuzilgan o'pka orqali nafas oladi. Nafas olishda o'pka bilan bir qatorda havo pufaklari ham ishtirok etadi. Bu pufaklar tana bo'shlig'idagi ichki organlar orasida joylashgan va o'pka bilan bog'langan. Qushlar yerda ko'krak qafasining kengayib-torayishi tufayli nafas oladi. Uchayotgan qushlaming qanoti ko'tarilib tushganida havo xaltachalari ham kengayib-torayadi va ulardan chiqayotgan havo o'pka orqali o'tadi. Qanotlar qancha

95-rasm. Kaptaming hazm qilish, ayirish va nafas olish sistemasi:

1 — og'iz bo'shlig'i, 2 — jig'ildon, 5 — qizilo'ngach, 4 — oshqozon, 5 — oshqozonosti bezi, 6 — kloaka, 7 — buyrak, 8 — kekirdak, 9— o'pka,70— havoxaltasi, II—jigar.
ko'p marta qoqilsa, qush o'pkasi orqali havo aylanishi sljfuncha tez boradi. Xuddi shuning uchun uchayotgan qushning nafasi bo'g'iljo qolmasdan, aksincha, tezlashadi.Masalan, kaptar bir minutda tinch turganida 26 marta, uchganida esa 400 marta nafas oladi. Bundan tashqari, ichki organlar orasida havo pufakchalariga kiradigan havo qushlar tanasini sovitib turadi.
Qon aylanish sistemasi ikkita qon aylanish doirasidan iborat. Yuragi to'rt kamerali, ikkita yurak bo'lmasi va ikkita qorinchadan iborat (96-rasm). Shuning uchun arteriya va vena qoni tamoman ajralgan bo'lib, yurakdan tanasiga kislorodga boy arteriya qoni keladi. Qushlar yuragining ishlashi ularning harakatlanishi bilan bog'liq. Masalan, kaptaming yuragi tinch turganida 165 marta, uchganida esa 550 marta qisqaradi. Moddalar almashinuvi jarayoni qushlar organizmida juda tez kechganidan, ularda tana harorati o'rtacha 42^DC ni tashkil etadi. Ayrim qushlar tanasining harorati hatto 44,5°C ga yetadi.



96- rasm.Kaptarning qon aylanish sistemasi va yuragining tuzilishi.
1 – yurak, 2 – o’pka, 3 – kichik qon aylanish doirasi, 4 – katta qon aylanish doirasi, 5 – o’ng yurak bo’lmasi, 6 – o’ng yurak qorinchasi, 7 – chap yurak bo’lmasi, 8 –chap yurak qorinchasi, 9 – aorta, 10 – o’pka arteriyalari, 11 – vena, 12 – o’pka venasi.