Quruq qurilish qorishmalari va ularning klassifikatsiyasi

Sochiluvchan ashyolar (sement, qum, chaqiq tosh, shag‘al va h. k. ) uchun to‘kma zichlik aniqlanadi. Bunday ashyolarning hajmi ashyoning o‘zidagi g‘ovaklargina emas, balki donalar yoki ashyo bo‘laklari orasidagi bo‘shliqlarni ham o‘z ichiga oladi.
Ashyoning g‘ovakligi deb uning hajmining g‘ovaklar bilan to‘ldirish darajasiga aytiladi. Turli qurilish ashyolarining g‘ovakliligi katta chegaralarda o‘zgaradi. Masalan g‘isht uchun 25-30%, og‘ir beton uchun 5-10%, gazbeton uchun 55-85%, penoplast uchun 95% ni tashkil qilsa, shisha va metallarning g‘ovakliligi nolga teng. Ashyolarning butun xajmi bo‘ylab bir tekis taqsimlangan mayda berk g‘ovaklar ashyoga issiqlik izolyasiya xossalarini beradi.
Zichlik va g‘ovaklik ashyolarning suv shimuvchanligi, suv o‘tkazuvchanligi, sovuqbardoshligi, mustahkamliligi, issiqlik o‘tkazuvchanligi kabi xossalarini belgilaydi.
Suv shimuvchanlik deb ashyoning o‘ziga suv shimdirish va uni saqlab turish qobiliyatiga aytiladi. Suv shimuvchanlik darajasi namunaning suvga to‘yingan massasi va mutlaqo quruq xolatdagi massasining ayirmasi bilan aniqlanadi. Hajmi yoki massasiga ko‘ra suv shimuvchanlik protsentlarda ifodalanadi.
Turli ashyolarning suv shimib olishi keng ko‘lamda o‘zgarib turadi. Masalan: polga yotqiziladigan keramika plitkalarning massa bo‘yicha suv shimishi 4%, sopol g‘ishtniki 8-20%, og‘ir betonnniki 2-3%, granitniki 0, 5-0, 8% dan ortiq bo‘lmaydi, g‘ovakli issiqlik izolyasiyasi ashyolariniki (torfoplitalar) 100% dan ortiq bo‘ladi. Ashyolarning suvga to‘yinishi ularning asosiy xossalariga salbiy ta’sir qiladi: O‘rtacha zichligi va issiqlik o‘tkazuvchanligini oshiradi, ammo mustahkamligini pasaytiradi. Ashyoni suvga to‘la to‘yingan holatdagi mustahkamligining pasayish darajasi suvga chidamligi deb ataladi.
Ashyoning namligi quruq holatdagi material massasidagi nam miqdori bilan aniqlanadi. Materialning namligi ashyoning xossalariga (g‘ovakligi, gigroskopikligi), uni o‘rab olgan muhitga (havo namligi, suv bilan kontaktlashishi) ham bog‘liq bo‘ladi.
Nam berish–ashyoning atrofdagi havoga nam berish xossasidir. U atrofdagi havoning nisbiy namligi 60% va temperaturasi 20⁰S bo‘lganda bir sutkada material yo‘qotadigan suv miqdori bilan tavsiflanadi.