Quron va hadislarda berilgan ijtimoiy iqtisodiy g'oyalar Reja: «Qur’oni karim»

«Muxtasar» asarining iqtisodiy g ‘oyalari
«Muxtasar» musulmon olamining eng m ashhur asarlaridan biri bo‘lib, u Ali ibn Abu Bakr Marg‘iloniy qalamiga mansubdir. Bu kitob dastlab «Hidoya» deb atalar edi, unga juda ko‘plab sharhlar yozilgan. Shulardan biri U baydullox ibn M as’ud to m o nid an yozilgan sharh b o ‘lib, u «Muxtasarul viqoya» deb nomlangan. U bizning o ‘lkamizda keng tarqalgan bo‘lib, o ‘tgan asr oxirida Sankt-Peterburgda, asrimiz boshida Toshkentda
va boshqa joylarda turkiy tilda bosilib chiqqan. Ushbu asar Shahobiddin ibn Abdulaziz tomonidan turkiy tilga taijima qilingan va u hozir «Muxtasar» (Ixcham) nom i bilan bosmadan chiqarildi. Bu asaming ahamiyati, aw alo, shundaki, unda islom qoidalariga
muvofiq qonun-qoidalar, shu jum ladan, iqtisodiy munosabatlar ham ixcham shaklda bayon qilingan. Ushbu kitob Sharq iqtisodiy ta’limotini bilib olishimiz, o ‘rganishimiz, undan hozirgi zamon iqtisodiy munosabat­larini o'rganish va iqtisodiy tafakkurimizni islom iqtisodiy qarashlari bilan boyitib borishimiz uchun g'oyat qimmatli dasturilamaldir. Shu bilan birga, uning ko‘p qoidalari mamlakatimizda olib borilayotgan iqtisodiy islohotlar bilan, yo‘lga qo‘yilayotgan iqtisodiy ta ’lim sohasidagi ishlarimiz bilan
hamohangdir. Asarning eng qimmatbaho tom onlaridan biri, bizning nazarimizda,
unda iiara munosabatlari g‘oyat keng, mukammal bayon qilinganidadir. Kitobda ijaraning xo‘jalik faoliyatini tashldl etish, iqtisodiy faoliyatni yo‘lga q o ‘yib olish, foydalanilmay yoki vaqtincha foydalanilmay yotgan mol- mulkni har ikki tom on uchun ham o ‘zaro manfaatli shaklda harakatga keltirish, ijarani har ikki tomonning rozi-rizoligi asosida shartnoma bilan tasdiqlatib olish kabi bir qancha qoidalar o ‘z ifodasini topgan.
Quyida kitobdagi ijaraning mohiyati, asosiy tamoyillari, shartlari, qoidalariga oid ayrim jihatlarini o‘quvchimizga havola qilamiz: Birinchidan, ijaraga berganda yoki ijaraga olganda mulkdan keladigan foydaning qanday miqdori berilishini va qanday muddatda ijara muddati tugashini ko‘rsatib qo‘yish lozimligi uqtiriladi. Muxtasar asarida yoziladiki,
«Ijaraga oluvchi narsa bilan foydalanishning muddatini aytib bildirmoq joiz, garchi uzoq muddatga bo'lsa-da...1» Ikkinchidan, ijaraning m azm uni shuki, ijara haqi o ‘sha zahoti berilmaydi, bu esa ijara oluvchi ahvolini, tabiiyki, yengillashtiradi. Bu
haqda «Ijara oluvchiga ijara haqini о ‘shal zahotiyoq bermoq vojib emas...»
degan islomiy qoida yozilgan.