Maydalash darajasi va usullari. Maydalovchi-kukunlovchi mashinalarning asosiy texnik-iqtisodiy ko’rsatgichlaridan biri maydalash darajasidir. Boshlang’ich bo’laklar razmerini,natijaviy bo’lak razmerlariga nisbati maydalash darajasini belgilaydi. Maydalash darajasi quyidagi formula bilan aniqlanadi:
D-boshlang’ich bo’lak razmeri, mm.
d-natijaviy bo’lak razmeri, mm.
Faqat birgina maydalovchi yoki kukunlovchi mashinada yuqori darajadagi maydalangan maxsulot olish mumkin emas, shuning uchun boshlang’ich mahsulotni maydalash bir necha ketma-ket ishlayotgan mashinalarda amalga oshirilishi mumkin.
а) йирик ўлчамли - 3 - 0.1 мм.
б) майда ўлчамли - 0.1 - 0.05 мм.
В)жуда майда ўлчамли-0.05-0.001мм
в) жуда майда ўлчамли -0.05 - 0. 001 мм
M aydalangan mahsulotning o’lchamlariga qarab quyidagilarga bo’linadi.
c)
Maydalangan maxsulotlar o’lchamiga qarab quyidagicga turlanadi;
katta o’lchamli-350-100 mm; b) o’rta o’lchamli-100-40 mm; c) kichik o’lchamli-3-40 mm.
Maydalovchi va kukunlovchi mashinalar ochiq va yopiq tsikllarida ishlashi mumkin. Ochiq tsiklda ishlagan xolda Qurilish materiallari maydalovchi va kukunlovchi mashinalardan faqat bir marotaba o’tadi va bunda natijaviy mahsulot tarkibida talab kilingan o’lchamdan yuqori bo’lgan zarrachalar uchraydi.
Yopiq tsiklda ishlaganda esa natijaviy mahsulot tarkibidagi katta o’lchamli zarrachalar yana qayta maydalovchi mashinalardan o’tadi.
Materiallarni maydalash umumiy xolatda quyidagi usullarda amalga oshiriladi.
1.Mexanik. 2.Portlatish. 3.Yelektrotermik.
Maydalashning asosiy qonunlari.Maydalovchi va kukunlovchi mashinalarning ishini asosiy texnik iqtisodiy ko’rsatgichi bu birlik olingan mahsulotga sarf qilingan energiyadir.
Maydalash uchun sarf qilinadigan energiyani aniqlash bu juda murakkab masaladir,chunki sarf qilinayotgan energiya ish jarayonida o’zgaruvchi bir qator faktorlar zarrachalarning bir xilmasligi, ulardagi sinikliklar, zarralarning shakllari va boshqalar hisobga qiyin olinadi.
Masalan: Maydalanish jarayonida zarrachalar eng nozik yeridan maydalaniladi. Olingan mayda zarrachalarda esa nozik yerlari qolmadi. Demak, maydalanish katta zarrachalarga sarf bo’lgan energiya, mayda zarrachalarga ketganidan kamdir.
Maydalash jarayonida tashqi ta’sir qiluvchi kuchlar zarrachalarni deformatsiyalaydi va mustaxkamlik chegarasidan oshishi bilan ularni yana xam mayda zarralarga maydalaydi. Maydalash uchun sarf bo’lgan energiyani aniqlash uchun quyidagi gipotezalarni qo’llaymiz:
а) юза гипотезаси (иттенгера), яъни майдаланиш жараёнидаги сарф бўлган энергия янги ҳосил бўлган юзага тўғри пропорционалдир. б) хажм гипотезаси (Кирпичева -Кика) яъни геометрик ўхшаш жисмларни бир хил шаклга келтириш учун сарф бўлган энергия уларнинг хажми ва оғирлигига пропорционалдир:
Bu ikki gipoteza P. A. Rabinder tomonidan umumlashtirildi.
Maydalash uchun sarf bo’lgan to’la ish, deformatsiyalangan xajmdagi defformatsiyaga sarf bo’lgan ish bilan yangi yuzalar hosil qilishi uchun sarf bo’lgan ishlar yigindisiga teng.Ya’ni: