Qurilishda menejment

1. 
 
Bozor iktisodieti amal kilgan barcha mamalakatlarda uz xususiy ishini yulga 
kuyishga kulam jixatidan mislsiz intilish yuzaga keldi. AQShda keyingi 20 yil ichida 
korxonalarning umumiy mikdori deyarli 3 barobar, Yaponiyada- taxminan 2 marta 
kupaydi. Italiyada esa, xar yili 300 mingga yakin yangi korxona paydo bulardi. 
2. 
 
Tadbirkor jamiyatining ijtimoiy tarkibida muxim urin egallab, ―zamonasining 
yangi kaxramoni‖ ga aylandi. 
3. 
 
Barcha darajalarda turli xil ma‘muriy-qonunchilik cheklovlarini bekor kilish 
natijasida tadbirkorlikning xo‘jalik erkinligi darajasi keskin oshdi. 
4.Tadbirkorlik bilan shugullanish uchun sifat jixatidan boshkacha shart-
sharoitlar takib topdi: venchur mablagi bozori tez usdi, moliya muassasalarini 
diversifikatsiyalash va aholining moliya mablaglarini jalb etish imkonlari kengaydi. 
Fukarolar va tashkilotlarning biznesdagi axborotlarga etishishi yaxshilandi 
(inkubatorlar, innovatsion parklar, ryunder markazlari va shu kabilar). 
O‘zbekiston xususiylashtirishdan olingan barcha mablaglar byudjetga emas, 
balki xususiylashtirilgan korxonalarni Qo‘llab-Quvvatlashga, tadbirkorlik va bozor 
tarkiblarini rivojlantirishga yunalltiriladigan yagona davlatdir. 
Xalkaro tashkilotlar (Jaxon banki, BMT-YuNIDO) tomonidan kayd 
kilinishicha korxonalar va tadbirkorlik faoliyatini xususiylashtirishdan keyingi 

---

qo‘llab-kuvvatlanishning O‘zbekistonda amal kilinaetgan tizimi MDX mamlakatlari 
orasida uxshashiga ega emas. 
Xususiylashtirish va davlat tassarufidan chikarishning davlat dasturidan 
tashkari O‘zbekistonda xalk xo‘jaligining barcha tarmoklarida shu jumladan, Qishloq 
xo‘jaligida aloxida, tadbirkorlikni rivojlantirish dasturlari qabul kilinib, amalga 
oshirilmokda. 1994 yili Korakalpogiston Respublikasi, barcha viloyatlar va Toshkent
shaxrini kamrab oluvchi mintakaviy dasturlar ishlab chikildi va amalga oshirila 
boshladi. 
Soliq solish soxasidagi qonunlarni takomillashtirish borasida ishlar chukur 
uylab olib boriladi. Mutaxassislarning baxolashicha O‘zbekistondagi soliq tizimi 
sobiq itifoqning barcha respublikalaridagidan, Evropadagi kupgina mamlakatlar va 
AQShdagidan ko‘ra progressivrokdir.
Bundan tashkari, xususiy korxonalar ishlab chikarishni rivojlantirish, maxsulot
chikarishni kupaytirish, soliq olinmagan mablaglarni ijtimoiy extiyojlarga 
yunalatirish maqsadida daromaddan olinadigan soliq buyicha imtiyozlardan 
foydalanishlari mumkin. 
Ish boshlagan dastlabki ikki yil ichida xususiy korxonalar mulkga solinadigan 
soliqlardan, 1995 yildan boshlab esa, barcha korxonalar 20 % lik ammortizatsiya 
ajratmalari tulashdan ozod kilindilar. 
Xususiy mulk shaklida xususiylashtirilgan korxonalar (Maxalliy sanoat, 
maishiy xizmat, davlat savdosi, umumiy ovakatlanish, matlubot korporatsiyasi, 
―O‘zmevasabzavotuzumsanoat‖) order olgan vaktlaridan bohlab dastlab 2 yil ichida 
mulk solig‘i, resurs to‘lovlari, 20 foizli amortizatsiya ajratmalarini tulashdan ozod 
qilinganlar. 
Xalk iste‘moli buyumlari va qishloq xo‘jalik maxsulotlari ishlab chikarish 
buyicha yangidan tashkil etilaetgan xususiy korxonalar kupgina soliqlardan ozod 
etilgan, boshka chet el davlatlari bilan kieslansa, ularning soliq yuki ancha engil. 
Chunonchi, Germaniya, Frantsiya, AQSh va bozor iktisodieti rivojlangan boshka 
mamlakatlarda Turkiya va xatto usha Rossiyada xam xususiy korxonalar uchun soliq 
yukining tushumining 40 foizidan 60 foizgacha bo‘lgan kismini tashkil etadi. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning ―Bozor islohatlarini 
chuqurlashtirish va iqtisodiyotni yanada erkinlashtirish sohasidagi ustivor 
yo‘nalishlar amalga oshirilishini jadallashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida‖ va 
―Tadbirkorlik subektlarini huquqiy himoya Qilish tizimini yanada takomillshtirish 
to‘g‘risida‖gi Farmonlari davlat mulkini xususiylashtirish sohasidagi qonunchilikni 
takomillashtirish, xususiy tarmoqni jadal rivojlantirishni kuzda tutadi. 
Respublika 
iqtisodiyotining 
jadal 
erkinlashtirilishi 
xususiy 
tarmoqni 
rivojlantirishni rag‘batlantirish, iqtisodiyotda uning ulushi va ahamiyatini tubdan 
oshirish uchun asos yaratadi. 
Shular Qatorida yangi qonuniy va me‘yoriy –huquqiy hujjatlarni qabul qilinishi, 
jumladan davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish, kichik biznes va xususiy 
talbirkorlikni rivojlantirish va qullab-quvvatlash sohasida, iqtisodiy islohatlarni 
yanada 
chuqurlashtirish 
va 
iqtisodiyotni 
erkinlashtirish 
bo‘yicha asosiy 
ustivorliklarning tizimli asosda asalga oshirilishini ta‘minlash imkonini beradi.

---