Korxona ishchilarining malaka va ish razryadlari bo‘yicha taqsimlanishi
Ishchilar razryadi
Ishlar razryadi
Jami
1
2
3
4
5
6
1 2 3 4 5 6
18 3
17 10
11 64 8 1
12 58 13
1 9 24 13
22
18 31 87 75 38 35
jami
21
27
84
83
47
22
284
Jadvaldagi ma’lumotlarga ko‘ra:
Ya’ni, o‘rtacha ishchilar malaka darajasi ular bajaradigan ishlarning o‘rtacha darajasidan yuqoridir. Ular bajargan ish razryadlarining malakalariga nisbatan yuqori salmog‘i:
Bajargan ish razryadlarining ishchilarga nisbatan quyi salmog‘i: Bajargan ishlar malakalariga to‘g‘ri kelmasligining ishchilarga nisbatan umumiy salmog‘i: Ishchilarning malakasi va bajargan ishlar malakasining umumiy nisbatini korrelyasiya yoki korrelyasiya koeffitsienti, deb atash mumkin. Bu ko‘rsatkichlar natural sonlar sifatida keltirilgan, ya’ni ular bir qatorlashgan. Misolimizda korrelyasiya koeffitsienti Spirmen formulasi orqali aniqlangan: Bu erda: d- ishchilar malakasi darajasi va bajargan ishi orasidagi farq; n- o‘xshash juftlar soni. Korrelyasiya koeffitsienti ishchilar malakasi va ular bajargan ishlar darajasining qanchalik yuqori ekanligini ko‘rsatadi. Xodimlar malakasining umumiy ko‘rinishini o‘rtacha tarif razryadiga qarab, ularning kasbi va ish joylari asosida topish mumkin, ya’ni:
Bu erda: R-tarif razryadi; n-ushbu razryadli xodimlari soni. Xodimlarning ma’lum davrdagi sonini aniqlash uchun o‘rtacha ro‘yxatdagi xodimlar sonidan foydalanamiz (oy, chorak, yil ). Oylik o‘rtacha xodimlar soni quyidagicha aniqlanadi: Bu erda: Si-har kungi ro‘yxatdagi ishchilar soni; Tk-kalendar kunlar soni. Ruyxatdagi xodimlar soni ishga chiqqanlar (Sch) va chiqmaganlar soni (Sx)ning yig‘indisiga teng bo‘lgani uchun o‘rtacha ro‘yxatdagi xodimlar soni quyidagicha bo‘ladi: Uzoqroq davr uchun (chorak, yil ) o‘rtacha ro‘yxatdagi xodimlar soni quyidagicha aniqlanadi: Bu erda: Ti- davrning kalendar soni. Ish kunining uzunligini hisoblash uchun korxonada ishlangan barcha kishi-soat soni ishlangan kishi kunlar soniga bo‘linadi.
Ish vaqti hisobi va undan foydalanish ko‘rsatkichlarini aniqlash
Ish vaqti va undan foydalanishni statistik o‘rganishda mehnat sarfi hisobi zarurdir. Bajarilgan mehnat miqdori to‘g‘ridan-to‘g‘ri sarf qilingan ish vaqti bilan o‘lchanadi. Ish vaqti asosan xodimlar kategoriyasi uchun qo‘llaniladi va u ish-kuni va ish-soatlarida ifodalanadi. Ish-kuni eng avval xodimlarning ishga chiqqan yoki chiqmaganliklarini bildiradi. Ishga chiqmagan ishchilarning ishga chiqmaslik sabablari (navbatdagi dam olish, kasallik va boshqalar) hisobga olib boriladi. Ishlangan ish kuni deb, xodimning ishga kelib, vazifasini bajarishi yoki xizmat safarida bo‘lishiga aytiladi. Xodimning ishga kelib, lekin unga bog‘liq bo‘lmagan sabablarga ko‘ra, vazifasini bajara olmasligi bekor turgan ish kunlari deyiladi. Ish oyi uzunligini hisoblash uchun korxonada ishlagan barcha ish kunlari soni o‘rtacha ro‘yxatdagi ishchilar soniga bo‘linadi. Ish kunining uzunligini hisoblash uchun korxonada ishlagan barcha kishi-soatlar soni ishlangan kishi-kunlar soniga bo‘linadi. Ish vaqtini ishchi-kuni asosida hisoblash sababi berilishiga qarab har xil ish vaqti fondlariga bo‘linadi. Ularning bir-biri bilan aloqasi va mazmunini 1-sxemadan ko‘rish mumkin. Har xil sabablarga ko‘ra, ishga chiqqanligi va chiqmaganligining yig‘indisi ishchilarning kalendar ish vaqti fondini tashkil etadi. Misol, korxona bo‘yicha chorakda 64246 ishchi-kuni, dam olish va bayram kunlari – 20104 ishchi-kuni, navbatdagi dam olishlar – 4683 ishchi-kunini, boshqa ishga chiqilmagan kunlar – 1168 ishchi-kunini, kun bo‘yicha turib qolishlar – 34 ishchi-kunini tashkil etgan. Korxonaning choraklik jami ish vaqti foizda: 64246Q20104Q4683Q1168Q34q90235 ishchi-kuni, 1-sxema