Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Xom ashyoni tayyorlash. 
Karerdan  keltirilgan  xom  ashyo  yirikligi  5  mm  gacha  kilib  maydalanadi.  Qattiq 
jinslar  tosh  maydalagich  mashinalarida,  yumshoklari  esa  (tuproq,  bur)  suv  bilan 
maxsus xovuzda korishtirib maydalanadi. 
Xovuzda xosil bo‘lgan shlam deb ataluvchi kotmoksimon butka quvur orkali silindr 
shaklidagi aylanma tegirmonga yuboriladi. 
Pulat yoki chuyon sharchalar solingan tegirmon xar  daqiqada 28 marta aylanadi va 
natijada  undagi  35-45%  gacha  bo‘lgan  shlam  mayda  kilib  tuyiladi.  Tuyilgan 
shlamning kimyoviy  tarkibini   tugrilash  uchun  uni uzatuvchi  quvurlar  orkali  shlam 
saklagich xovuzlarga yuboriladi va oksidlar miqdori laboratoriyada aniqlanadi. 
Pishirish. Tayyorlangan xom ashyo materiallari aylanma pechlarda pishiriladi. Pech 
qattiq  pulat  listlardan  yigilgan  uzun  silindr  boʻlib, uning  ichki  kismi  utga  chidamli 
material bilan koplangan. Silindr uzunligi 185...230 m, diametri 5-7m. Aylanma pech 

---

120 
 
maxsus  tayanchlarga  bir  tomonga  nishab  (4
o
)  kilib  urnatiladi.  Aylanish  tezligi 
daqiqasiga 1-2,5 aylanishga teng. 
Xom ashyo namligi 34-40% bo‘lgan shlam sifatida pechning yuqori kismiga tushadi. 
Uning  nishab  tomonidan  esa  bosim  ostida  issiklik  manbaidan  olanga  yuboriladi. 
Pechning    tuxtovsiz  aylanishi  hisobiga  xom  ashyo  asta-sekin  yuqori  harorat  tomon 
siljiydi. 
Asosiy  fizik-kimyoviy  jarayon  aylanma  pechda  kuydirish  vaqtida  ruy  beradi.  Bu 
jarayonlarni kurib utamiz.