Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

2. Eruvchan shisha 
Olinishi.  Eruvchan shisha – natriy silikat yoki kaliy silikatdan K
2
O 

 nSiO
2
 tashkil 
topgan, havoda kotadigan bog‘lovchi eruvchan shisha xumdonlarda soda aralashgan 
toza kvars kumini natriy sulfat yoki potash (K
2
SO
3
) bilan korishtirib, 1200...1400
o
S 
haroratda pishirib olinadi.   
Yuqori haroratda erigan moddalar oʻzaro quyidagicha reaksiyaga kirishadi:                     
Na
2
CO
3
 + nSiO
2
 

   Na
2
O 

 nSiO + CO
2 
K
2
CO
3
 + nSiO
2
 

  K
2
O 

 nSiO + CO
2 
Tezda  sovutilgan  shisha  butkasi  (Na
2
O 

  nSiO
2
    va    K
2
O 

  nSiO
2
)  yorilib 
maydalanadi, sung “silikat bo‘laklari” eritilgan xolatda ishlatilishi sababli uni “suyuk 
shisha” deb ataladi. 
Suyuk xolatga keltirish uchun “silikat bo‘laklarini” maydalab avtoklavga solinadi va 
bosimni 4-8 atm ga kutariladi. Natijada bog‘lovchi modda kolloid silikat eritma xosil 
bo‘ladi. 
Eruvchan shishaning xususiyati uning modluli bilan ifodalanadi. SHisha tarkibidagi 
qumtuproq  miqdorini  undagi  natriy  oksidiga  (yoki  kaliy  oksidiga)  bo‘lgan  nisbati 
modul deb ataladi. 
Modulning  miqdori  katta  boʻlsa,  shishaning  erish  xususiyati  va  chidamliligi 
kamayadi. 
Eruvchan  shisha  uch  modulga  ega:  katta  modulli  shisha  M  =3,5  –  3,9;  oʻrtacha 
modulli         M =3,0 – 3,5   va kichik modulli    M =2,0 – 2,8. 
Uzbekistonda  eruvchan  shisha  ishlab  chiqariladi,  lekin  juda  xam  oz  miqdorda. 
O
Na
SiO
М
2
2


---

80 
 
Hozirda  unga  bo‘lgan  talab      juda  kattadir.  Qurilishga  keltiriladigan  suyuk    shisha 
aralashmasi tarkibida 50...70% suv bo‘ladi va zichligi 1,3...1,5 g/sm
3
 ga teng.