Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Mikroto‘ldirgichli portlandsement 
Portlansementga mineral qo‘shimchalar bilan birga 10-15% dan ortiq bo‘lmagan 
miqdorda faol mineral qo‘shimchalar ham kiritish mumkin. 
Ko‘p tadqiqot ishlar natijasida shu narsa aniqlandiki, oddiy haroratda klinkerga 
10-25% gacha o‘ta tuyilgan kam faol qo‘shimchalar qoʻshilsa zich sement va betonlar 
ishlab chiqarish mumkin, va ular cho‘kish va shishish deformatsiyasi, agressiv suvlar 
ta’siriga  chidamli  bo‘ladilar.  Betonlarni  uzoq  vaqt  davomida  qotganda  40-60  mkm 
o‘lchamdagi  klinker  zarrachalari  to‘liq  gidratlanmaydi  va  sement  toshida 
mikroto‘ldirgich rolini bajaradi. 

---

164 
 
Avtoklav  beton  buyumlarga  kremniyli  ko‘shimchalarni  ko‘shilsa,  klinker 
minerallari va ko‘shimchalar orasida kimyoviy ta’sirlashuvi natijasida CSH (V), va 
boshqa  gidrosilikat  mahsulotlari  yuzaga  keladi.  Mineral  qo‘shimchalar  sifatida 
quyidagilarni kiritish mumkin: domna va elektrotermofosfor shlaklari: kulli – shlakli 
chiqindilar,  tarkibida  40%  miqdorda  bo‘lgan  kvarsli  qum  3%  dan  ortiq  bo‘lmagan 
gilli, balchiqli, 6% dan kam ishqorlari bo‘lgan elektrofiltrlar changi, tarkibida 65% 
dan kam bo‘lmagan CaSO
4
 – 2H
2
O li gips tosh. 
Past  markali  qorishmalar uchun quyidagi tarkibli bog‘lovchilar  tavsiya  etiladi: 
1)  40%  dan  kam  bo‘lmagan  klinker,  60%  dan  ortiq  bo‘lmagan  qo‘shimcha  yoki 
ohaktosh  2)  30%  dan  ortiq  bo‘lmagan  klinker,  20%  dan  kam  va  30%  dan  ortiq 
bo‘lmagan faol mineral qo‘shimcha, 3) 50% dan ortiq bo‘lmagan kvarsli qum yoki 
ohaktosh 40% dan kam bo‘lmagan klinker, 4) 2% dan ortiq bo‘lmagan AMQ 70% 
dan  ortiq  bo‘lmagan  kulli  –  shlakli  chiqindilar.  5)  klinker  10%  kam  emas,  domna 
yoki  elektrotermofosfor  shlak  70%  ko‘p  emas,  faol  mineral  qo‘shimcha  20%  kam 
emas  –  30%  ko‘p  emas.  Bu  sementlarni  sifati  yaxshilash  uchun  plastifitsirlovchi 
gidrofob  qo‘shimchalar  kiritish  ruxsat  etiladi.  Mikroto‘ldirgichli  sementlarni  tutib 
qolishi  muddatlari:  boshlanish  –  45  min.  oldin  emas,  oxiri  15  soatdan  kech  emas. 
Maydalik ko‘rsatkichi № 008 elakda qoldig‘i 10-12%, sath yuzasi 2500-3500 sm
2
/
2
  
bilan farqlanadi. Mustahkamligi 28 sutkadan keyin 17-18 kg/sm
2
.