Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

%  C
3
Sq3,8SiO
2
 (3Tk-2) 

---

135 
 
%  C
2
Sq8,6SiO
2
 (1-Tk) 
 
Bunda:  SiO
2
  —  klinkerda  bog‘langan  kremnozyomni  miqdori,  %  Eriydigan      
minerallarning miqdorini foizda giltuproq modulining GM qiymatiga ko‘ra hisoblab 
topiladi.  
GM   >    0,64 bo‘lganda 
%  C
4
AF q 3,04 Fe
2
O
3
; %  C
3
A q 2,65(Al
2
O
3
 -0,64Fe
2
O
3
) 
GM  <   0,64 bo‘lganda 
Bunda AL
2
O
3
 . Fe
2
O
3
 — ularning miqdori, %. 
Kalsiy  sulfatning  miqdorini  %,  formula  bo‘yicha  aniqlanadi:  %CaS0
4
-1,7% 
SO
3
. Mamlakatda chiqariladigan portlandsement klinkerning mineral tarkibi quyidagi 
oraliqlarda o‘zgaradi: C
3
S 45 — 60%. C
2
S 20-30%. C
3
A
5
-12%. C
4
ALF 10-20%G‘. 
Ularning hisoblab chiqilgan miqdori  98 — 99% ni tashkil qilib, odatda buning 
75 — 82% ni silikatlar minerallari ulushiga 18 — 25% ni esa C
3
A, S
4
AG‘ ga tug‘ri 
keladi. Klinker tarkibida C
3
A va C
3
A miqdori ortiqroq bo‘lganda  sementlar juda tez 
qotishadi va tez qotuvchi sementlar ishlab chiqarishda ishlatiladi, agar C
2
S va S
4
AG‘ 
miqdori  balanda  bo‘lsa,  bu  holda  sementlar  sekin  —asta  qotishadi.    C
3
A  miqdori  
ko‘p bo‘lgan sementlar  esa tez  tutib qolishadi va boshlang‘ich muddatida tez qotadi, 
ammo sovuqqa va agressiv muhitlarga  barqaror emas. 
Klinker  tarkibidagi  asosiy  minerallarning  miqdoriga  qarab  ular 
klassifikatsiyalanadi (tasniflanadi). 
S.D.  Okorokov  ma’lumotlariga  ko‘ra,  agarda  klinkerni  minerologik  tarkibini 
o‘zgartirilsa va uning asosida sement ishlab chiqarilsa, bu holda har xil xususiyatli 
bog‘lovchi  moddalar  olish  mumkin.  Asosiy  minerallarni  miqdoriga  qarab  klinker 
quyidagicha tasniflanadi: