Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Ekzotermik  jarayonlar  kismida.  1100  ...  1300
o
S  haroratda  quyidagi  birikmalar 
xosil bo‘ladi: uchkalsiyli  alyuminat 3SaO 

Al
2
O
3
, turt kalsiyli  alyumoferrit  4CaO

 
Al
2
O
3

Fe
2
O
4 
,  lekin kalsiy oksidning bir kismi ozod boglanmagan xolda qoladi. Bu 
davrda donachalar tulik xosil boʻlib ulguradi. 
Kuydirish  kismida.  1300...1450
o
S  haroratda  aralashma  bir  oz  eriydi.  Bunda 
3CaO

Al
2
O
3
;  4CaO

Al
2
O
3

Fe
2
O
4
;  MgO  va  tez  eruvchi  qoʻshimcha  aralashmalar 
eriydi.    2CaO

SiO
2 
va
   
CaO    eritmada  aralashib,  oʻzaro  kimyoviy  birikadi  va 
klinkerning asosiy minerali 3CaO

SiO
2 
ni xosil qiladi. 

---

121 
 
Sovutish  kismida.  Klinkerni  harorati  1000
o
S  gacha  tushiriladi,  klinkerni  tarkibi, 
tuzilishi turgun xolga keladi. 
Klinker  maxsus  sovutgichlarda  tezlik  bilan  sovutiladi,  bu  esa  yirik  kristallar  xosil 
boʻlishini  oldini  oladi,  kaysiki  tayyor  mahsulotning  suvga  chidamliligini  pasaytirib 
yuborishi mumkin. 
Maydalash. Klinker omborlarda (1...2 xafta) saklangandan sung, unga ikki molekula 
suvli gips qoʻshib maydalab tuyiladi. Xosil bo‘lgan tayyor portlandsementni saklash 
uchun siloslarga va qurilish inshootlariga junatiladi. 
Quruq  usulda  portlandsement  ishlab  chiqarishda  eng  kup  issiklik  talab  qiladigani 
ajralish  (dekarbonizatsiya)  kismi  aylanma  pechlardan  tashkariga  maxsus  kurilma 
(dekarbonizator) sifatida ajratib chiqarilgan. 
Kukun  shaklidagi  xom  ashyo  siklonli  kuritgichlarga  kelib  tushadi,  u  erda  chikib 
ketayotgan  issik  gazlar  bilan  isitiladi  va  dekarbonizatorga  junatiladi.  SaSO
3 
ajralgandan sung pechlarga uzatiladi va klinker xosil boʻlish jarayoni davom etadi. 
Issiklik  –  yokilgi  sarfini  iktisod  kilish  borasida  quruq  usul  ancha  samaralirok 
hisoblanadi.