Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti chizma geometriya va kompyuterda loyihalash

- O’lcham uslublari piktogrammasi tanlanishi maqsadga muvofiq. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

24 
 
7-MAVZU 
Muxarrirlash buyruqlari: burish (Rotate), aks tasvir yaratish (Mirror), 
ko‘paytirish (Copy), ob’ektlar massivi (Array), qirqim va kesimlarni shtrixlash 
(Hatch).
 
Reja: 
 
1. 
Auto CAD da uch o‘lchamli ob’ektlar bilan ishlash 
2. Detalning yaqqol tasvirini qurish va kerakli qirqimlarini bajarish 
 
7.1. Auto CAD da uch o‘lchamli ob’ektlar bilan ishlash 
 
A) Ikki o‘lchamli primitiv (aylana, to‘rtburchak va x.k.) belgilanadi. 
B) Jismning balandligi ko‘rsatiladi. 
C)  Toraish  burchagi  ko‘rsatiladi  (konus,  piramidalar  uchun).  Agar  toraish  burchagi 
bo‘lmasa, ENTER bosiladi. 
Lekin ikki o‘lchamli primitiv yopiq chiziq yoki tekislik bo‘lishi kerak. Agar 
to‘g‘ri  chiziqlardan  yasalgan  ko‘pburchakga  balandlik  berilsa,  har  bir  tekislik 
ko‘tarilib,  to‘r  hosil  qiladi.  Qattiq  jism  yasash  uchun  chiziqlarni  bir  biriga  ulab 
qo‘yish  kerak.  Avvalam  bor,  chiziq  uchlari  bir-  biriga  tegib  turishi  kerak.  Buning 
uchun Modify panelida joylashgan  Extend buyrug‘ini chaqiramiz, ekranga kursorni 
olib chiqib, sichqonning o‘ng tugmasini bosamiz va sichqonning chap tugmasi bilan 
chiziq uchini keyingi chiziqgacha cho‘zamiz.  
Agar bir chiziqning boshqa chiziq bilan uchrashish nuqtasidan ortiqcha qismi 
bo‘lsa,  ortiqcha  kesmani  Trim  buyrug‘i  bilan  oli  tashlaymiz.  Trim  buyrug‘i 
chaqiramiz,  ekranga  kursorni  olib  chiqib,  sichqonning  o‘ng  tugmasini  bosamiz  va 
sichqonning  chap  tugmasi  bilan  chiziqning  ortiqcha  kismini  olib  tashlaymiz.  Keyin 
chiziqlarni tekislikga birlashtiramiz. Buning uchun bir necha usul mavjud: 
1) Region 
2) Boundary  
3) Poly line 
Chiziqlarni tekislikga birlashtirish - Region 
Ketma -ket joylashgan va yopiq shaklni (konturni) tashkil etuvchi chiziqlarni 
bir  tekislik  holatiga  o‘tkazish  uchun  Region  buyrug‘i  ishlatiladi.  Buning  uchun 
chiziqlarning  uchlari  bir-biriga  ulangan  bo‘lishi    shart.  Chiziqlarni  tekislik  holatiga  
o‘tkazish  maqsadi  -  kelgusida  tekislikdan  qattiq  jism  yaratish.  Region  buyrug‘ini 
chaqirib,  har  bir  chiziqni  belgilaymiz  yoki  butun  konturni  romkaga  olib,  ENTER  
bosamiz.  
Chegara yaratish - Boundary 
Kesishgan  chiziqlar  orasidagi  hosil  bo‘lgan  maydonni  tekislik  shakliga 
o‘tkazish  uchun  tushib  keluvchi  Draw  panelidagi  Boundary  (Chegaralash) 
buyrug‘ini ishlatamiz. Buyruq chaqirilganda muloqat oynasi ochiladi. Oynadagi Pick 
point  tugmasini  bosib,  chiziqlar  orasidagi  maydon  nuqtasini  belgilaymiz.  Oyna 
ochilganda, OK bosiladi va  qatlam shaklida chegara hosil bo‘ladi. 
Bir-biriga ulangan kesmalar - Polyline 

---

25 
 
Bir-biriga  ulanmagan  chiziqlarni  ustidan    Polyline  yordamida  tug‘ri  va  egri 
chiziq  kesmalarining  (yoy  segmentlarining)  ketma-ket  chizib  chiqish.  Shunda  ikki 
qatlamli chiziqlar mavjud bo‘ladi va polichiziq kelgusida ko‘tariladi. 
Eshik  yasash  uchun  oldin  o‘lchamlar  bo‘yicha  (1000  mm  ga  2000  mm)